KNO-, Hoofd- en Halschirurgisch Specialist
Prof. Dr. Murat Topdağ

Geboren in 1978 in Malatya, voltooide Murat Topdağ zijn basis- en middelbare schoolopleiding en vervolgde zijn middelbare school in Istanboel. Hij behaalde zijn universitaire diploma in de Engelstalige afdeling van de Cerrahpaşa Tıp Fakültesi. Hij is getrouwd en vader van twee kinderen.

CV Behandelingen

CV Behandelingen

Wat is schildklierkanker?

Schildklierkanker is een soort kanker die begint in de schildklier. Deze klier bevindt zich aan de voorkant van de hals en is verantwoordelijk voor de hormoonproductie. De ziekte ontstaat uit de parenchymale cellen van de schildklier. De voortgang en agressiviteit van de ziekte kan verschillen. Schildklierkanker is meestal traag groeiend; sommige typen kunnen echter bijzonder agressief zijn. De incidentie stijgt wereldwijd, maar het sterftecijfer blijft stabiel. De ziekte heeft twee hoofdtypen:

• Gedifferentieerde schildklierkanker (DTC): dit type omvat ongeveer 90-95% van alle schildklierkankers. Er zijn drie subtypen binnen DTC:
  • Papillaire schildklierkanker (PTC)
  • Folliculaire schildklierkanker (FTC)
  • Hurthle-celcarcinoom
• Medullaire schildklierkanker (MTC): deze vorm maakt ongeveer 1-2% van de schildklierkankers uit en ontstaat uit parafolliculaire of C-cellen.

Anaplastisch schildkliercarcinoom is goed voor minder dan 1% van de schildklierkankers en is de meest agressieve vorm. Er bestaan verschillende nieuwe behandelopties voor gevorderde schildklierkanker. Een grondig begrip van de verschillende types en de juiste behandelingsmethoden is essentieel voor een gerichte therapiekeuze. Daarom moeten een juiste diagnose en de beschikbare behandelopties zorgvuldig worden overwogen.

Wat zijn de oorzaken van schildklierkanker?

Er zijn verschillende risicofactoren die een rol spelen bij het ontstaan van schildklierkanker. De meest voorkomende factor is de ziekte struma (krop). Vooral in gebieden met jodiumtekort komt struma vaker voor.

Ontstekingen in de schildklier kunnen ook het risico op kanker verhogen. Zo’n ontsteking kan soms sluimerend verlopen en ernstige gevolgen hebben. Nodules in de schildklier kunnen zich ontwikkelen tot kanker. De grootte en het aantal van deze nodules zijn van belang.

Belangrijke risicofactoren zijn onder andere:

1. Struma en jodiumtekort
2. Ontsteking van de schildklier
3. Het bestaan en de kenmerken van nodules in de schildklier

Vrouwen hebben, vergeleken met mannen, een hogere kans om deze ziekte te ontwikkelen. Dit genderverschil is een belangrijk element in de risicobeoordeling. Vroege diagnose en een adequate behandelingsstrategie zijn effectief in het beheersen van schildklierkanker. Regelmatige medische controles en bewustzijn van risicofactoren zijn daarom van groot belang.

Symptomen bij schildklieraandoeningen

Abnormale vergroting van de schildklier, ook wel struma genoemd, kan zich met diverse symptomen manifesteren. Het belangrijkste eerste teken is vaak een zwelling in de hals. Deze zwelling kan leiden tot slikproblemen en ademhalingsmoeilijkheden.

Bij verdere voortgang van de ziekte kunnen prikkelbaarheid en vermoeidheid toenemen, wat de kwaliteit van het dagelijks leven aantast. Een onevenwichtige werking van de schildklier kan de stofwisseling negatief beïnvloeden en zich uiten in de volgende symptomen:

1. Gewichtstoename,
2. Broos en uitvallend haar,
3. Droge en gevoelige huid.

De impact van deze aandoening is niet alleen fysiek, maar kan ook de algehele gezondheid beïnvloeden. Een disfunctionele schildklier kan andere orgaansystemen in het lichaam negatief beïnvloeden.

Vooral afwijkende schommelingen in het cholesterolgehalte kunnen worden waargenomen. Daarnaast is er een verhoogd risico op osteoporose en kunnen er negatieve effecten zijn op het seksueel functioneren. Deze symptomen dienen als indicatie dat de schildklier niet naar behoren functioneert en moeten worden meegenomen in vroege diagnose en behandeling.

Stadia van schildklierkanker

• Eerste stadium (Tis): Kankercellen zijn aanwezig als carcinoma in situ (CIS) en zijn niet doorgedrongen in diepere weefsels. Er is geen verspreiding buiten de schildklier.
• Stadium I: De tumor is 2 cm of kleiner en heeft zich niet buiten de schildklier verspreid. Er is geen uitzaaiing naar lymfeklieren of andere gebieden.
• T1a: De tumor is 1 cm of kleiner en beperkt tot de schildklier.
• T1b: De tumor is tussen 1 en 2 cm groot en beperkt tot de schildklier.
• T1aN0M0: De tumor is 1 cm of kleiner, geen aantasting van lymfeklieren, geen verre uitzaaiingen.
• T1bN0M0: De tumor is 1 tot 2 cm groot, geen aantasting van lymfeklieren, geen verre uitzaaiingen.
• Stadium II: De tumor is groter dan 2 cm, maar kleiner dan 4 cm en heeft zich niet buiten de schildklier verspreid. Er zijn geen verre uitzaaiingen, lymfeklierbetrokkenheid kan aanwezig zijn.
• T2: De tumor is groter dan 2 cm maar kleiner dan 4 cm en kan buiten de schildklier zijn gegroeid.
• T3: De tumor is 4 cm of groter en/of is buiten de schildklier gegroeid.
• T1a/T1bN1aM0: De tumor is tussen 1 en 2 cm groot, heeft zich verspreid naar lymfeklieren in het centrale halsgebied, geen verre uitzaaiingen.
• T2N0M0: De tumor is groter dan 2 cm, maar kleiner dan 4 cm, geen aantasting van lymfeklieren, geen verre uitzaaiingen.
• Stadium III: De tumor is 4 cm of groter of is buiten de schildklier gegroeid en heeft zich verspreid naar regionale lymfeklieren, maar geen verre uitzaaiingen.
• T3N0M0: De tumor is 4 cm of groter, buiten de schildklier gegroeid, geen aantasting van lymfeklieren, geen verre uitzaaiingen.
• T4a/T4bN1aM0: De tumor heeft elke grootte, is ver buiten de schildklier gegroeid, verspreid naar lymfeklieren in het centrale halsgebied, geen verre uitzaaiingen.
• Stadium IV: De kanker is verder verspreid dan de schildklier en heeft zich naar verre delen van het lichaam, zoals de longen, botten of lever, uitgezaaid.
• T4a/T4b: De tumor heeft elke grootte en is naar omliggende weefsels of structuren gegroeid.
• Elke T N1bM0: De tumor heeft elke grootte, is verspreid naar lymfeklieren buiten het centrale halsgebied, geen verre uitzaaiingen.
• Elke T Elke N M1: De tumor heeft elke grootte, is uitgezaaid naar verre lymfeklieren of andere delen van het lichaam.

Diagnose- en opvolgingsproces

Bij het diagnosticeren van schildklierkanker is een lichamelijk onderzoek vaak de eerste stap. Daarna wordt meestal bloedonderzoek gedaan om de schildklierhormonen T3, T4 en TSH te meten. Ook kan een schildklierscan (sintigrafie) worden uitgevoerd om de functie van de klier te beoordelen. Deze methoden zijn effectief om kleinere vormen van struma te detecteren.

Een vergroting van de schildklier, ook wel struma genoemd, kan soms worden gevoeld als een knobbel in de keel. Dit wordt nodulatie genoemd en kan bij uitblijvende behandeling toenemen. De kans dat een nodus kanker bevat ligt rond de 5%. Toch kunnen de meeste patiënten bij wie schildklierkanker wordt vastgesteld, een normaal leven leiden.

Bij vermoeden van struma wordt aanbevolen om eerst een endocrinoloog te raadplegen. Vaak is er een multidisciplinaire aanpak nodig voor de diagnose:

1. Echografisch onderzoek uitgevoerd door radiologen
2. Naaldbiopsie en pathologisch onderzoek van de afgenomen weefsels

Na de diagnose wordt een chirurgische ingreep geadviseerd in verdachte gevallen of wanneer de diagnose schildklierkanker is bevestigd. Een operatie kan ook worden uitgevoerd bij goedaardige nodules die klachten geven. Dit is essentieel om de ziekte in de gaten te houden en zo nodig tijdig in te grijpen.

Behandelopties bij schildklierkanker

De behandeling van schildklierkanker is afhankelijk van het type en het stadium van de ziekte. Meestal begint de behandeling met chirurgie, waarbij het kwaadaardige schildklierweefsel volledig wordt verwijderd.

Bij een totale thyroïdectomie wordt de schildklier volledig weggenomen. Na de operatie kan bij microkanker schildklierhormoontherapie worden toegepast om de hormoonbalans in het lichaam te behouden.

Na een chirurgische ingreep kan in sommige gevallen radioactieve jodiumtherapie (RAI) nodig zijn, met name bij uitbreiding naar lymfeklieren of wanneer de schildklierkapsel is doorbroken. Radioactief jodium vernietigt kankercellen en verkleint de kans op verdere verspreiding. Bij de opvolging zijn de TSH- en thyreoglobulinespiegels belangrijk om de effectiviteit van de behandeling en de stand van de ziekte te beoordelen.

Belangrijkste types schildklierkanker en hun behandelingsmethoden:

1. Papillaire Type: Dit is de meest voorkomende vorm van schildklierkanker. De standaardbehandeling is chirurgische verwijdering van de hele schildklier. Als de tumor groter is dan 10 mm of als er sprake is van verspreiding naar de lymfeklieren, wordt radioactieve jodiumtherapie toegepast.
2. Folliculaire Type: Ook bij dit type staat chirurgie centraal. Bij elke tumor die het weefsel binnendringt, is radioactieve jodiumtherapie een optie.
3. Medullaire Type: Deze vorm kan erfelijk zijn. De standaardbehandeling is totale thyroïdectomie en lymfeklierdissectie. Radioactieve jodiumtherapie is bij dit type niet werkzaam.
4. Anaplastische Type: Dit is de meest agressieve vorm van schildklierkanker. Chirurgie is vaak niet mogelijk en bestraling wordt dan toegepast als palliatieve behandeling.

Elk type schildklierkanker vraagt om een specifieke behandelstrategie. Een regelmatige controle na de behandeling is essentieel om een terugkeer van de kanker tijdig te ontdekken en gepast te reageren.

Herstelproces na de operatie

Na een operatie voor schildklierkanker is zorgvuldige opvolging van groot belang. Patiënten kunnen in de eerste dagen na de operatie tijdelijke keelpijn, nekpijn of slikproblemen ervaren. Ze kunnen dezelfde dag al een aangepast dieet krijgen, maar meestal kunnen ze de volgende dag weer normaal eten. Voor het ontslag uit het ziekenhuis wordt een controleafspraak gemaakt en krijgen de patiënten de nodige instructies voor thuis mee, inclusief informatie over voorgeschreven medicatie.

• Meestal kunnen patiënten de volgende dag al naar huis.
• Men heeft doorgaans ongeveer twee weken hersteltijd nodig voor werk.
• De eerste drie weken na de operatie moeten de volgende activiteiten worden vermeden:
  • Zwaar tillen
  • Andere fysieke activiteiten die de nek te veel belasten
• Het operatiegebied mag ongeveer een week niet worden natgemaakt of geboend, omdat dit het herstel kan bemoeilijken.
• Over het algemeen kan men de dag na de ingreep douchen.

De pijn in het operatiegebied neemt meestal in enkele dagen af, maar kan in sommige gevallen een week of langer aanhouden. Bij plotselinge zwelling in de nek is het belangrijk onmiddellijk contact op te nemen met de arts. Bovendien kunnen de bijschildklieren zijn aangetast, wat kan leiden tot een verstoring van de calciumhuishouding. Dit kan zich uiten in tintelingen of een doof gevoel in de vingers of rond de mond. De calciumspiegels worden regelmatig gecontroleerd en indien nodig wordt extra calcium voorgeschreven.

Dieet- en leefstijlaanpassingen na de operatie

Na een schildklierkankeroperatie is het belangrijk om bepaalde veranderingen in dieet en levensstijl door te voeren. Vooral in de eerste dagen is voorzichtigheid geboden om de herstelperiode te vergemakkelijken. Langzaam eten wordt aanbevolen om slikklachten te verminderen en verstikkingsrisico te voorkomen. Een verhoogde vochtinname is nuttig om het slikken te vergemakkelijken en de algehele gezondheid te ondersteunen. In de eerste weken kan men het beste zachte voeding eten, zoals:

• Groentepuree
• Zachte granen zoals havermout
• Soepen en smoothies

Deze voedingsmiddelen minimaliseren irritatie in de keel en vergemakkelijken het slikken. Het gebruik van een blender kan nuttig zijn om vast voedsel te bewerken.

Veelgestelde Vragen

Waarheen verspreidt schildklierkanker zich?

Schildklierkanker, met name het folliculaire type, kan zich verspreiden naar andere delen van het lichaam via de bloedbaan. Longen en botten zijn de meest voorkomende plekken voor uitzaaiingen.

Zelden kan het zich ook naar de hersenen en lever verspreiden. Deze verspreiding heeft een directe impact op het behandelplan en de prognose, waardoor vroege diagnose en een juiste behandelstrategie van groot belang zijn.

• Longen en botten zijn de meest voorkomende plaatsen van uitzaaiing.
• Hersenen en lever komen minder vaak voor.

Is schildklierkanker dodelijk?

Schildklierkanker baart veel mensen zorgen, maar dankzij moderne geneeskunde is deze ziekte goed behandelbaar. Schildklierkanker begint meestal in de vorm van goedaardige nodules, waardoor vroege diagnose cruciaal is.

Er zijn verschillende behandelmethoden, zoals chirurgie, radioactieve jodiumtherapie en hormoontherapie, die effectief zijn in het onder controle houden van de ziekte.

Daarnaast kunnen patiënten met schildklierkanker bij tijdige diagnose en juiste behandeling vaak een normaal leven leiden. Het is dus eerder een behandelbare dan een dodelijke ziekte, wat een positief vooruitzicht biedt voor patiënten.

Bij welke afdeling / arts moet ik zijn voor schildklierkanker?

Patiënten met de diagnose schildklierkanker dienen allereerst naar de afdeling Algemene Chirurgie te gaan. De chirurg zal op basis van een grondig onderzoek en noodzakelijke tests beoordelen hoe de behandeling verder moet verlopen.

Indien nodig, verwijst de chirurg de patiënt door naar de afdelingen Keel-, Neus- en Oorheelkunde (KNO) en Endocrinologie. Een multidisciplinaire aanpak is doorslaggevend voor een optimale behandeling, waarbij deze drie afdelingen nauw samenwerken om een volledig beeld van de aandoening te krijgen en een passend behandelplan op te stellen.

Is schildklierkanker erfelijk, is het besmettelijk?

Schildklierkanker is niet besmettelijk tussen personen. Genetische factoren kunnen echter een significante rol spelen bij het ontstaan van deze ziekte. Studies tonen aan dat bepaalde genetische mutaties het risico op schildklierkanker verhogen. Bovendien zijn er ook omgevingsfactoren die bijdragen aan het ontstaan van de ziekte, met name:

• Onvoldoende jodiuminname
• Blootstelling aan hoge stralingsniveaus

Deze factoren kunnen, in combinatie met een genetische aanleg, het risico op kanker verder verhogen. Om deze reden wordt vaak aandacht besteed aan zowel erfelijke als omgevingsfactoren bij het bestuderen van schildklierkanker.

Wat gebeurt er als schildklierkanker niet behandeld wordt?

Schildklierkanker is goed te behandelen wanneer het vroeg wordt gediagnosticeerd en behandeld. Als er geen behandeling plaatsvindt, kan de kanker zich van de schildklier naar omliggende weefsels in de hals verspreiden en vervolgens via de bloedbaan uitzaaien naar andere delen van het lichaam, met name naar longen en botten.

Deze verspreiding bemoeilijkt de behandeling en kan de levensduur van de patiënt aanzienlijk verkorten. Daarom is een vroege diagnose en behandeling van cruciaal belang om de vooruitzichten op herstel te verbeteren.

Kan schildklierkanker vanzelf verdwijnen?

Schildklierkanker zal niet vanzelf genezen. De aandoening ontstaat door abnormale celgroei in de schildklier en vereist een juiste diagnose en doelgerichte behandelmethoden. De meest voorkomende behandelopties zijn:

• Chirurgie
• Radioactieve jodiumtherapie
• Hormoontherapie
• Radiotherapie

Zeker in een vroeg stadium is de kans op succes aanzienlijk. Door regelmatige controles en aandacht voor symptomen kunnen patiënten een vroege diagnose krijgen en zo de kans op succesvolle behandeling vergroten.

In welke leeftijdsgroep komt schildklierkanker voor?

Schildklierkanker kan op elke leeftijd voorkomen, maar komt het meest voor in de leeftijdsgroep van 30 tot 50 jaar. Deze kanker, met name de papillaire vorm, heeft over het algemeen een gunstig verloop en ontwikkelt zich langzaam.

Uitbreiding naar lymfeklieren is bij deze kanker minder dramatisch dan bij andere kankertypes en heeft vaak geen doorslaggevend effect op de behandelresultaten of de levensverwachting.

Hierdoor heeft schildklierkanker meestal een positiever verloop dan veel andere kankersoorten, wat betekent dat vroege diagnose en passende behandeling kunnen leiden tot een langdurig en gezond leven.

Geneest schildklierkanker volledig?

Vroege detectie verhoogt de kans op succesvolle behandeling aanmerkelijk. Door kanker in een vroeg stadium vast te stellen, wordt het risico op verspreiding verminderd en neemt de kans op succesvolle behandeling toe. De gekozen behandelmethode is afhankelijk van het type en stadium van de kanker.

In veel gevallen kan schildklierkanker, mits in een vroeg stadium opgespoord, met succes onder controle worden gehouden door een passend behandelplan. Hierdoor kunnen patiënten hun levenskwaliteit behouden. Statistieken tonen aan dat vroege diagnose van essentieel belang is.

Regelmatige controles na de behandeling helpen bij het voorkomen en vroegtijdig opsporen van een mogelijke terugkeer van de kanker. Op die manier kunnen patiënten, mits tijdig en doelmatig behandeld, een gezond leven voortzetten.

Wanneer wordt schildklierkanker gevaarlijk?

Vooral het folliculaire type van schildklierkanker kan onder bepaalde omstandigheden gevaarlijk zijn. Deze vorm wordt vaker gezien bij vrouwen boven de 50. De prognose voor folliculaire schildklierkanker is minder gunstig dan voor papillaire schildklierkanker.

Als de kanker zich uitbreidt naar verre organen of als er sprake is van invasie in de bloedvaten, neemt het risico toe.

Toch wordt een folliculaire tumor die maar één van deze kenmerken heeft, als minder risicovol beschouwd. Bij personen ouder dan 50 jaar vraagt dit type kanker extra aandacht en zorg.

Bij het vaststellen van deze risicofactoren en de mate van verspreiding wordt een behandelplan opgesteld en de patiënt nauwlettend opgevolgd. In zulke gevallen kan folliculaire schildklierkanker een ernstig gezondheidsprobleem vormen.

Is er chemotherapie bij schildklierkanker?

Chemotherapie bij schildklierkanker wordt slechts in bepaalde situaties toegepast. Deze methode wordt overwogen wanneer andere behandelingen onvoldoende resultaat geven of wanneer de kanker zich agressief heeft verspreid naar andere organen.

Bij chemotherapie worden krachtige medicijnen ingezet die kankercellen aanvallen om verdere groei te remmen. De therapie kan bijdragen aan het onder controle houden van de ziekte bij gemetastaseerde schildklierkanker.

Over het algemeen zijn chirurgie en radioactieve jodiumtherapie de voornaamste behandelingen bij schildklierkanker. De uiteindelijke behandelkeuze is altijd afhankelijk van de gezondheidstoestand van de patiënt en de kenmerken van de kanker.

Is er een overlevingskans bij stadium 4 van schildklierkanker?

Schildklierkanker in stadium 4 betekent niet automatisch dat er geen overlevingskans meer is. Bij papillaire, folliculaire en medullaire schildklierkanker in een vergevorderd stadium zijn de overlevingskansen respectievelijk ongeveer 51%, 50% en 28%. Anaplastische schildklierkanker is het meest agressief met een overlevingskans van ongeveer 7% in stadium 4. De prognose hangt dus grotendeels af van het type kanker.

Het bekijken van foto’s of beelden van schildklierkankerpatiënten om zelf een diagnose te stellen is misleidend. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts.