Östaki Borusu Tıkanıklığı (Östaki Disfonksiyonu)

Östaki borusu tıkanıklığı, orta kulak ile geniz arasındaki basınç dengesini sağlayan kanalın görevini yapamaması durumudur. Basınç hissi, kulak ağrısı ve işitme azalması gibi belirtilerle kendini gösterir.

Alerji, üst solunum yolu enfeksiyonları, sinüzit ve geniz eti büyümesi östaki disfonksiyonunun yaygın nedenleridir. Tedavi altta yatan nedene göre planlanır.

Burun açıcı spreyler, antihistaminikler ve bazı durumlarda cerrahi girişim, tıkanıklığın giderilmesinde etkili olabilir. Erken tedavi komplikasyonları önler.

Kronik östaki disfonksiyonu, tekrarlayan orta kulak iltihaplarına ve kalıcı işitme kaybına yol açabilir. Bu nedenle uzun süren belirtilerde kulak burun boğaz uzmanına başvurulmalıdır.

Östaki Borusu Tıkanıklığı (Östaki Disfonksiyonu) Nedir?

Östaki borusu tıkanıklığı, orta kulağı geniz bölgesine bağlayan östaki kanalının düzgün çalışmaması durumudur. Bu disfonksiyon, kulakta dolgunluk, işitme kaybı, çınlama veya basınç hissi gibi belirtilere yol açabilir. Enfeksiyonlar, alerjiler, yapısal bozukluklar veya basınç değişiklikleri bu duruma neden olabilir. Tanı otoskopi ve odyolojik testlerle konur. Tedavi ise altta yatan nedene göre medikal ya da cerrahi olarak planlanır.

Östaki Borusu Tıkanıklığının Nedenleri Nelerdir?

Östaki borusu disfonksiyonu orta kulağın boğazla bağlantısını sağlayan boruların düzgün çalışmamasından kaynaklanır. Bu durum çeşitli sağlık sorunları ve çevresel etkenlerle tetiklenebilir. İlk olarak üst solunum yolu enfeksiyonları östaki borularında iltihap ve mukus birikimine yol açar. Bu genellikle nezle grip gibi hastalıklar sırasında görülür. İltihaplanma boruların açılmasını zorlaştırarak orta kulakta sıvı ve hava hapsolmasına neden olur.

İltihap ve Enfeksiyon:

• Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları
• Geniz Eti Enfeksiyonları

Ayrıca alerjik reaksiyonlar da östaki borusu tıkanıklığına katkıda bulunabilir. Alerjiler özellikle polen ve toz akarlarına karşı olanlar burun ve östaki borularında şişliğe neden olur. Bu durum hava geçişini engeller ve tıkanıklık yaratır. Çocuklarda östaki borularının anatomik yapıları tıkanıklığa daha yatkındır. Daha kısa ve düz olan borular yetişkinlere kıyasla tıkanmaya daha açıktır.

Anatomik Faktörler:

• Çocukların Yapısı
• Yapısal Anomaliler

Çevresel faktörler de önemli rol oynar. Uçak yolculukları veya dalış gibi basınç değişiklikleri östaki borularının işlevselliğini etkileyebilir. Sigara içmek ise östaki borularındaki silyaların zarar görmesine yol açarak mukusun temizlenmesini zorlaştırır. Bu durum da tıkanıklığa sebep olur. Kronik rahatsızlıklar ve Gastroözofageal Reflü Hastalığı gibi durumlar da östaki borusu disfonksiyonuna yol açabilir. Bunlar nazofarenks bölgesinde sürekli iltihaplanma ve tıkanıklık yaratır. Hormonal değişiklikler ve obezite de östaki borularının tıkanmasına etki edebilir.

Çevresel Faktörler:

• Basınç Değişiklikleri
• Sigara Kullanımı
• Kronik Rahatsızlıklar
• Gastroözofageal Reflü Hastalığı

Eustachian Tüp Tıkanıklığı Nasıl Teşhis Edilir?

Östaki borusu tıkanıklığının teşhisi çeşitli klinik değerlendirmelerle yapılır. Klinisyenler hastaların belirttiği semptomları dikkatle dinleyerek başlar. Semptomlar arasında kulakta dolgunluk, işitme kaybı, çınlama ve ağrı bulunur. Detaylı bir hasta öyküsü alınması teşhisin doğruluğunu artırır. Bunun yanı sıra östaki borusu disfonksiyonunu anlamak için kullanılan fiziksel muayene yöntemleri de vardır:

• Otoskopi: Kulak zarının durumu incelenir.

Odyolojik Testler:

• Saf Ses Odyometrisi: Hava ve kemik iletim eşikleri ölçülür.
• Timpanometri: Orta kulak basıncı ve uyum değerlendirilir.
• Östaki borusunun fonksiyonunu ölçmek için özel testler uygulanır:
• Sonotubometri: Ses dalgaları ile östaki borusun açılma kapasitesi test edilir.
• Tubomanometri: Borunun açıldığı durumda basınç değişiklikleri ölçülür.

Östaki Borusu Disfonksiyonu Anketi-7 (ETDQ-7) gibi anketler semptomların şiddetini belirlemek ve tedavi sonuçlarını takip etmek amacıyla kullanılır. Ayrıca BT taraması gibi gelişmiş görüntüleme yöntemleri östaki borusu ve çevresindeki yapıların daha detaylı incelenmesini sağlar. Çoklu test sonuçlarının ve klinik bulguların bir arada değerlendirilmesi teşhisin kesinliğini artırır.

Östaki Borusu Tıkanıklığının Belirtileri Nelerdir?

Östaki Borusu Tıkanıklığı orta kulağın basınç dengesini sağlamadaki rolü bozulduğunda çeşitli belirtilerle ortaya çıkar. Bu durum genellikle işitme kaybına yol açar. İşitsel belirtiler dışında hastalar çeşitli fiziksel rahatsızlıklar da yaşarlar. Bu belirtiler genellikle günlük aktiviteleri ve yaşam kalitesini olumsuz etkiler.

İşitme Problemleri:

• İşitme kaybı
• Seslerin boğuk veya uzak gelmesi

Kulak Çınlaması:

• Kulaklarda sürekli veya aralıklı çınlama
• Uğultu gibi sesler

Kulakta Dolgunluk Hissi:

• Kulaklarda basınç hissi
• Sanki su dolmuş gibi bir his

Kulak Ağrısı:

• Donuk veya keskin ağrılar
• Enfeksiyon belirtisi olmaksızın ağrı

Çıtlama veya Patlama Sesleri:

• Yutkunma veya esneme ile gelen sesler
• Kulak içindeki basınç değişimlerinden kaynaklanır

Baş Dönmesi ve Vertigo:

• Dengesizlik ve dönme hissi
• Şiddetli durumlarda mide bulantısı ve kusma

Gıdıklanma Hissi:

• Kulak içinde kaşınma
• Rahatsız edici gıdıklanma duygusu

Östaki Disfonksiyonu İşitmeyi Nasıl Etkiler?

Östaki borusunun tıkanıklığı işitme kapasitesini önemli ölçüde etkiler. Normal koşullarda bu boru orta kulak ile yutağı birleştirir ve hava basıncının eşitlenmesini sağlar. Tıkanıklık olduğunda hava akışı engellenir ve orta kulakta negatif basınç oluşur. Bu durum kulak zarının içe doğru çekilmesine neden olur. Sonuç olarak zarın gerginliği artar ve ses dalgalarına karşı duyarlılığı azalır.

• Basınç Dengesizliği: Negatif basınç kulak zarının içe çekilmesine ve ses dalgalarına yanıt verme yeteneğinin azalmasına yol açar.
• Sıvı Birikimi: Tıkanıklık sıvının orta kulakta birikmesine neden olabilir. Bu durum ses dalgalarının etkin şekilde iletilmesini engeller.
• Bozulan Ses İletimi: Kulak zarı ve kemikçiklerin hareket kabiliyeti kısıtlanır bu da ses iletiminde verimliliğin azalmasına yol açar.

Östaki Borusu Tıkanıklığı İçin Hangi Tedavi Seçenekleri Mevcuttur?

Östaki borusu tıkanıklığı çeşitli cerrahi tekniklerle tedavi edilebilir. Hastaların durumuna göre uygun tedavi yöntemleri belirlenir ve bu yöntemler östaki borusu işlevselliğini artırmayı amaçlar.

Östaki borusu disfonksiyonunda kullanılan cerrahi yöntemler şunlardır:

Balon östaki tüp dilatasyonu

• Bu işlem östaki borusunu genişletmek ve uzun vadeli açıklığını sağlamak için gerçekleştirilir.

Lazer östaki tüp dilatasyonu

• Özellikle mukozal tıkanıklıkları ve skar dokusunu hedef alır.

Mikrodebrider östaki tüp dilatasyonu

• Hipertrofik mukoza ve tıkanıklık yaratan diğer dokuları çıkarır.

Kulak zarına tüp takılması

• Orta kulağın havalandırılmasını ve drenajını kolaylaştırır.

Her bir tedavi yöntemi östaki borusunun özel durumlarına göre seçilir ve uygulanır. Balon östaki tüp dilatasyonu minimal invaziv bir yaklaşımdır ve genellikle tüpün yeniden yapılandırılmasını sağlar. Lazer östaki tüp dilatasyonu endoskopik olarak gerçekleştirilir ve tıkanıklığa neden olan dokuları hassas bir şekilde hedefler. Mikrodebrider kullanımı özellikle skar ve mukozal hipertrofi bulunan hastalar için tercih edilir. Kulak zarına tüp takılması ise genellikle çocuklarda ve yetişkinlerde orta kulağın sürekli havalandırılmasını sağlamak amacıyla kullanılır.

Ek olarak östaki borusu disfonksiyonunu etkileyebilecek diğer anatomik sorunların giderilmesi için adenoidektomi gibi cerrahi müdahaleler de gerekebilir. Bu tür işlemler östaki borusunun fonksiyonunu destekleyici tedaviler olarak uygulanır.

Tedavi Edilmeyen Östaki Borusu Tıkanıklığının Komplikasyonları Nelerdir?

Tedavi edilmeyen östaki boru tıkanıklığı çeşitli sağlık sorunlarını beraberinde getirir. Öncelikle iletim tipi işitme kaybına yol açar; bu durum kulak zarının düzgün titreşememesinden kaynaklanır. İşitme kaybı genellikle boğuk sesler şeklinde kendini gösterir ve uzun vadede kalıcı hasara dönüşebilir. Ayrıca orta kulakta sürekli sıvı birikmesi sonucu otit medya enfeksiyonları ortaya çıkabilir. Bu enfeksiyonlar özellikle çocuklarda görülür ve şu belirtilerle kendini belli eder:

• Kulak ağrısı
• Ateş
• Sinirlilik

Kronik enfeksiyonlar çocukların işitme ve konuşma gelişimini olumsuz etkiler. Ayrıca östaki boru tıkanıklığı kulaklarda çınlama veya uğultu gibi tinnitus belirtileri oluşturabilir. Bu durum yaşam kalitesini düşürür ve zamanla artan bir rahatsızlık yaratır. Denge sorunları da görülebilir çünkü orta kulak vücudun denge mekanizmasında önemli rol oynar. Yapışkan kulak problemleri de tıkanıklık sonucu meydana gelir ve ciddi işitme kaybına neden olabilir. Kulak zarında meydana gelen basınç dengesizlikleri şu sorunlara yol açar:

• Kulak zarının içe doğru çekilmesi
• Kulak zarının yırtılması

Sıkça Sorulan Sorular

Östaki borusu tıkanıklığı en sık hangi nedenlerle ortaya çıkar?

Östaki borusu tıkanıklığı genellikle üst solunum yolu enfeksiyonları, alerjiler, sinüzit veya geniz eti büyümesi nedeniyle gelişir. Bu durum orta kulakta basınç dengesini bozarak kulak sorunlarına yol açar.

Östaki disfonksiyonu hangi belirtilerle kendini gösterir?

En sık görülen şikayetler kulakta dolgunluk hissi, basınç, işitme azalması, çınlama ve baş dönmesidir. Uçak yolculuğu veya dalış sırasında şikayetler daha da belirginleşebilir.

Çocuklarda östaki borusu tıkanıklığı daha mı sık görülür?

Evet, çocuklarda östaki borusu daha kısa ve yatay olduğu için enfeksiyonlar kolayca orta kulağa ulaşır. Bu nedenle kulak iltihapları ve işitme sorunları çocuklarda daha sık ortaya çıkar.

Östaki borusu tıkanıklığı hamilelikte nasıl etkiler?

Hamilelikte hormonal değişiklikler ve ödem östaki borusu fonksiyonlarını etkileyebilir. Genellikle hafif seyirli olur, ancak şikayetler arttığında mutlaka doktor kontrolü gerekir.

Östaki disfonksiyonu tedavi edilmezse ne gibi sorunlara yol açar?

Tedavi edilmediğinde orta kulakta sıvı birikimi, sık kulak iltihapları ve kalıcı işitme kaybı gelişebilir. Uzun vadede kulak zarında çökme veya delinme riski de artar.

Östaki borusu tıkanıklığı için hangi tedavi yöntemleri uygulanır?

Alerji ve enfeksiyon tedavisi, burun açıcı spreyler, basınç dengeleme egzersizleri ve bazı durumlarda tüp takılması uygulanabilir. Tedavi, altta yatan nedene göre kişiselleştirilir.

Östaki disfonksiyonu için cerrahi ne zaman gündeme gelir?

İlaç tedavisine yanıt alınamayan, sık kulak iltihabı yaşayan veya kalıcı işitme kaybı gelişen hastalarda cerrahi seçenekler değerlendirilir. Balon dilatasyonu son yıllarda etkili bir yöntemdir.

Östaki borusu tıkanıklığı dalış yapanlarda nasıl bir risk oluşturur?

Dalgıçlarda basınç değişiklikleri nedeniyle östaki disfonksiyonu ciddi kulak barotravmalarına yol açabilir. Bu nedenle dalış öncesi kulak sağlığının değerlendirilmesi önemlidir.

Östaki borusu tıkanıklığı kendiliğinden düzelebilir mi?

Hafif vakalarda, özellikle enfeksiyon sonrası gelişen östaki sorunları kendiliğinden düzelebilir. Ancak uzun süren şikayetlerde mutlaka kulak burun boğaz uzmanına başvurmak gerekir.

Östaki disfonksiyonu olan kişiler uçak yolculuğunda nelere dikkat etmelidir?

Uçuş sırasında sakız çiğnemek, sık yutkunmak ve burun spreylerini kullanmak basınç dengesini kolaylaştırır. Şiddetli şikayetleri olan kişilerin uçuş öncesi doktor önerisi alması faydalıdır.

Kaynakça:

https://stanfordhealthcare.org/medical-conditions/ear-nose-and-throat/obstructive-eustachian-tube-dysfunction.html

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22527-eustachian-tube-dysfunction

Prof. Dr. Murat Topdağ

KBB ( Kulak Burun Boğaz)  Doktoru Prof. Dr. Murat Topdağ, 1978 yılında Malatya’da doğmuştur. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İngilizce Bölümü’nden mezun olduktan sonra, 2004-2009 yılları arasında Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Anabilim Dalı’nda uzmanlık eğitimini tamamlamıştır. 2017’de Acıbadem Altunizade Hastanesi’nde görev yapmaya başlamıştır.. 2022 yılından itibaren İstanbul Kadıköy’de bulunan kendi kliniği MD ENT İstanbul’da da hastalarına hizmet vermektedir.