Genel

Dizziness Nedir? Belirtileri Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Prof. Dr. Murat Topdağ tarafından tarihinde yayınlandı
Dizziness Nedir Belirtileri Nedenleri ve Tedavi Yontemleri Nelerdir
20
Eyl

Dizziness yani daha çok bilinen adıyla baş dönmesi, denge problemlerinin belirtileri arasındadır. Duygu, dengesizlik, vertigo ve sersemlik olarak ortaya çıkar. Ayrıca çevrenin döndüğü hissi bayılma benzeri duygular ve denge kaybı yaşanabilir. Çeşitli sağlık sorunları bu duruma neden olur. Bunlar arasında iyi huylu paroksismal pozisyonel vertigo vestibüler migren ve Meniere hastalığı sayılabilir. Daha ciddi durumlar da baş dönmesine yol açabilir. Tedavi yöntemleri ise nedenin tespitine bağlı olarak değişir. Doktorlar genellikle vestibüler rehabilitasyon çeşitli ilaç tedavileri veya özel manevralar önerir. Böylece hastaların denge sorunlarına çözüm bulunur.

Dizziness Nedir?

Baş dönmesi hem ayakta tedavi hem de acil servislerde sıkça karşılaşılan bir durumdur. Çoğu zaman yatarak tedavi gerektiren bu durum vertigo senkop öncesi hisler sersemlik ve denge bozukluğu gibi kategorilere ayrılır. Hastaların bu belirtileri birbirinden ayırt etmekte zorlanmaları teşhisin karmaşıklığını artırır. Bireylerin yaşadığı semptomlar genellikle belirsiz ve karışıktır bu da doğru teşhisi zorlaştırır. Tedavi süreci belirtilerin doğru tanımlanmasına ve sınıflandırılmasına bağlı olarak şekillenir. Bu nedenle sağlık profesyonelleri sıklıkla kapsamlı değerlendirmeler yapar. Her bir belirti hastanın genel sağlık durumunu doğru bir şekilde anlamak için detaylıca incelenir.

Dizziness Nedenleri Nelerdir?

Baş dönmesinin nedenleri üç ana kategoriye ayrılır. İlk olarak santral veya nörolojik nedenler bulunur. Bu grup içerisinde beyin sapı ve serebellumda yer alan inmeler ile posterior dolaşım TIA’ları önemli rol oynar. İkinci kategori periferik veya vestibüler nedenlerdir. Bu nedenler arasında şunlar yer alır:

  • Vestibüler schwannomalar
  • Vestibüler migrenler
  • Meniere hastalığı
  • Benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV)
  • Bilateral vestibülopati
  • Superior kanal dehisansı sendromu

Son olarak kardiyovasküler nedenler de baş dönmesine yol açabilir. Bu durumlar şunları içerir:

  • Orta statik hipotansiyon
  • Presenkope
  • Vertebral arter disseksiyonu
  • Disritmiler

Ne Kadar Yaygındır?

Baş dönmesi yaygın bir sağlık sorunudur ve çeşitli yaş gruplarında görülebilir. Özellikle yaşlı bireylerde daha sık rastlanır. Bu semptom acil servis ziyaretlerinin ve birinci basamak sağlık hizmetlerine yapılan başvuruların yaklaşık %3’ünü oluşturur. Her yıl yetişkinlerin %15 ila %20’si baş dönmesi şikayetiyle doktora başvurur. Toplamda bu durum yaklaşık 7,5 milyon kişinin sağlık hizmetlerinden yararlanmasına neden olmaktadır.

Baş dönmesinin cinsiyetlere göre dağılımı da dikkate değerdir:

  • Kadınlar erkeklere kıyasla üç kat daha fazla etkilenir.

Bu durum çeşitli sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilebilir:

  • Serebellar inme veya beyin sapı inmesi gibi ciddi durumlar baş dönmesinin tek belirtisi olabilir.
  • Vertebral arter diseksiyonu yaşayan hastaların yarısından fazlası baş dönmesi veya vertigo yaşar.

Dizziness Belirtileri Nelerdir?

Baş dönmesi belirtileri kişinin deneyimlediği denge ve yönelim bozukluklarından oluşur. Bu durum genellikle iç kulak rahatsızlıkları veya sinir sistemi bozukluklarından kaynaklanır. Belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterir ve bazı durumlar hafifken diğerleri daha şiddetli olabilir.

Baş dönmesi ile ilişkili temel belirtiler arasında denge kaybı sersemlik hissi ve çevrenin dönüyor olması gibi durumlar yer alır. Bu semptomlar ani veya kademeli başlangıçlı olabilir. Süreleri saniyelerden günler veya haftalara kadar değişebilir. Belirtiler tetikleyici bir etken olmaksızın kendiliğinden ortaya çıkabilir veya belirli tetikleyicilerle başlayabilir. Kullanılan ilaçlar ve ilaç değişiklikleri alkol veya kafein alımı ve son zamanlardaki kafa travması öyküsü baş dönmesinin şiddetini ve sıklığını etkileyebilir. Ayrıca disartri disfaji diplopi gövde ataksi ve serebellar belirtiler gibi nörolojik semptomlar baş dönmesinin merkezi nedenlerini düşündürebilir.

Kardiyovasküler etiyolojiye işaret eden belirtiler arasında göğüs ağrısı aritmi dispne ve ortostatik kan basıncı değişiklikleri bulunur. Bu tür belirtiler baş dönmesinin altında yatan nedenin kalp veya damar sistemleriyle ilişkili olabileceğini gösterir. Fiziksel muayene sırasında baş dönmesiyle ilgili özgün testlerden bazıları şunlardır:

Nistagmus:

  • Çift yönlü nistagmus veya spontan dikey veya rotatuar nistagmus merkezi bir neden olduğunu gösterir.
  • BPPV’de etkilenen tarafa doğru hızlı bileşen yorgunluk verici olabilir.
  • Vestibüler nörit etkilenen taraftan uzağa hızlı bileşen gösterir ve görsel fiksasyon ile baskılanabilir.

Ayrıca yürüme ve denge testleri de baş dönmesi teşhisinde kullanılır:

  • Pozitif Rhomberg testi gözler kapalıyken dengenin kaybedilmesi bilateral vestibülopati veya somatosensoriyel disfonksiyonu işaret eder.
  • Geniş tabanlı yürüyüş serebellar disfonksiyonu düşündürür.

Hayati belirtilerin kontrolü özellikle açık ve ortostatik hipotansiyonun belirlenmesi baş dönmesi değerlendirmesinde önemlidir. Gecikmiş ortostatik hipotansiyon genellikle eğim masası testi ile tespit edilir. Baş dönmesinin nedenini ayırt etmek için yapılan bu testler tedavi planının belirlenmesinde kritik öneme sahiptir.

Dizziness Nasıl Teşhis Edilir?

Baş dönmesi teşhis süreci hastaların yaşadıkları semptomların detaylı bir değerlendirilmesini gerektirir. Sağlık hizmeti sağlayıcıları genellikle hastanın öyküsü ve fizik muayenesine dayanarak baş dönmesinin potansiyel nedenlerini belirlerler. Bu ilk değerlendirme semptomların altında yatan nedenin anlaşılmasında kritik bir öneme sahiptir.

Bu testler hipoglisemi veya kalp ritmi bozuklukları gibi hayati tehlike arz edebilecek durumların erken teşhisinde yardımcı olur. Ancak baş dönmesinin altında yatan daha karmaşık nedenler olabilir. Bu durumda semptomların kaynağını doğrulamak için ilave testler gerekebilir. Özellikle merkezi nörolojik problemlerden şüpheleniliyorsa görüntüleme yöntemlerine başvurulur.

Dizziness Nasıl Tedavi Edilir?

Baş dönmesi tedavisi hastalığın kökenine yönelik çeşitli yöntemler içerir. Tedavi süreci belirtilerin şiddetine ve altta yatan hastalığın ciddiyetine göre farklılık gösterir. Bu durumun tedavisi için öncelikle doğru tanının konması şarttır. Tanı konduktan sonra hastalığın türüne göre özelleştirilmiş tedavi planları devreye girer.

Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo için önerilen tedavi yöntemleri şunlardır:

  • Meklizin gibi ilaçlar
  • Epley manevrası
  • Vestibüler rehabilitasyon

Meniere hastalığında ise tedavi genellikle şu adımları içerir:

  • Diüretikler
  • Tuz kısıtlaması
  • Şiddetli vakalarda kullanılan intratimpanik deksametazon veya gentamisin

Vestibüler nörit tedavisinde kullanılan yöntemler arasında bulunur:

  • Antiemetikler ve antihistaminikler
  • Benzodiazepinler veya dopamin antagonistleri
  • Vestibüler rehabilitasyon
  • Steroidler

Vestibüler migrenler yaşam tarzı değişiklikleri ile yönetilirken ilaçlar profilaktik olarak kullanılabilir.

Ortostatik Hipotansiyon için önerilen tedaviler şunları içerir:

  • Su alımını artırma
  • İlaç listesini gözden geçirme
  • Yaşam tarzı değişiklikleri

Komplikasyonları Nelerdir?

Baş dönmesinin en kritik komplikasyonları arasında ikincil yaralanmalar bulunur. Bu tür sağlık sorunları özellikle yaşlı bireylerde düşme riskini artırır. Düşmeler ise ciddi ve hatta sakatlayıcı yaralanmalara yol açabilir. Yaşlı bireylerde baş dönmesi daha sık görüldüğü için bu komplikasyonlarla karşılaşma olasılıkları da artar. Baş dönmesi yaşayan kişilerin günlük yaşam aktivitelerini yerine getirme yetenekleri de zarar görebilir. Bu durum kişinin bağımsız hareket etme kapasitesini olumsuz etkiler. Aşağıda baş dönmesinin yol açabileceği bazı önemli komplikasyonlar sıralanmıştır:

  • Düşme riskinde artış
  • Sakatlayıcı yaralanmalar
  • Günlük yaşam aktivitelerinde bozulma

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir