Entübe Nedir? Entübasyon Hangi Hastalıklarda Uygulanır?

Entübe kritik durumlar için hayati bir tıbbi işlemdir. Özellikle solunum yetmezliği çeken hastalara uygulanır. Ayrıca KOAH ve COVID-19 gibi ciddi enfeksiyonları olan bireylerde sıklıkla görülür. Anestezi gerektiren ameliyatlarda da kullanılır. Bu işlem solunum yollarını açık tutar. Böylece yabancı maddelerin akciğerlere kaçması engellenir. Hastanın kendi başına nefes almasına yardımcı olmak amacıyla da entübasyon yapılır. Yoğun bakımda tedavi görenler için de bu yöntem esastır. Entübasyon yaşamsal fonksiyonları destekleyerek hastaların sağlık durumunun stabil hale gelmesini sağlar.

Yazı İçeriği

Entübasyon Nedir?

Entübasyon acil veya planlı tıbbi durumlarda hayati önem taşır. Özellikle hasta yeterince nefes alamadığında devreye girer. Hem endotrakeal hem de nazogastrik yöntemlerle uygulanabilir. Bu yöntem hastaların solunum fonksiyonlarını desteklemek için tercih edilir. Ayrıca cerrahi müdahalelerde anestezi uygulamak amacıyla da kullanılır.

Entübasyonun temel amaçları şunlardır:

Açık Bir Hava Yolu Sağlamak: Hava yolunu sürekli açık tutarak oksijenin akciğerlere problemsiz bir şekilde ulaşmasını sağlar.
Oksijen, Anestezi veya İlaçları Uygulamak: Solunum yoluyla gerekli tedaviyi doğrudan uygular.
Aspirasyonu Önlemek: Akciğerleri yabancı maddelerin neden olduğu olası zararlardan korur.
Solunumu Desteklemek: Zorlu solunum durumlarında hastaların nefes almasına yardımcı olur ve gerektiğinde solunumu tamamen üstlenir.

Bu işlem sayesinde solunum yetmezliği ağır enfeksiyonlar ve geniş çaplı travmalarla mücadele edilir. Hastaların sağlık durumu entübasyonla birlikte stabilize edilir ve iyileşme sürecine katkı sağlanır.

Entübasyon Hangi Durumlarda Gereklidir?

Entübasyon birçok acil ve kritik durumda yaşamsal öneme sahiptir. Hastalar genellikle hastane ortamında veya acil tıbbi servisler tarafından bu prosedüre tabi tutulurlar.

Solunum Yetmezliği: Akut solunum yetmezliği yaşayan hastalar kendi başlarına yeterli oksijen alamadıkları için entübasyon gerektirir. Şiddetli zatürre veya kronik obstrüktif akciğer hastalığının alevlenmeleri bu gruba örnek olarak verilebilir.
Kalp Durması: Kalp durması yaşayan hastalarda resüsitasyon çabaları sırasında hava yolu güvenliği entübasyonla sağlanır. Bu hastanın oksijen almasını kolaylaştırır.
Şiddetli Travma: Özellikle bilinçsiz olan veya solunum mekanizmaları zarar görmüş hastalarda hava yollarını korumak ve uygun ventilasyon sağlamak için entübasyon yapılır.
Anestezi İçin: Genel anestezi altında yapılacak ameliyatlar sırasında hastanın kendi başına nefes alamaması nedeniyle entübasyon tercih edilir.
Nörolojik Bozukluklar: İnme aşırı doz ilaç kullanımı veya ciddi kafa yaralanmaları sonucu solunumun nörolojik kontrolü bozulan durumlar için de entübasyon önerilir.
Aspirasyon Riski: Gastrointestinal kanama veya bilinç kaybı gibi durumlarında aspirasyon riski yüksek olan hastalar için entübasyon yapılır.
Hava Yolu Tıkanıklığı: Alerjik reaksiyonlar enfeksiyonlar veya yabancı cisim inhalasyonu sonucu hava yolu tıkanıklığı olan hastalar entübasyonla tedavi edilir.
Şiddetli Astım veya Alerjik Reaksiyonlar: Ciddi astım krizleri veya anafilaktik reaksiyonlar entübasyonla acil müdahale gerektiren durumlardır.

Entübasyon Nasıl Yapılır?

Entübasyon süreci öncelikle hazırlık ve pre-oksiyenasyon aşamasıyla başlar. Bu aşamada tüm ekipmanın hazır ve işler durumda olması gereklidir. Hastaya maske aracılığıyla oksijen verilerek oksijen seviyeleri artırılır. Böylece güvenli apne süresi uzatılır. Sonrasında hastaya ilaç uygulaması yapılır. Sakinleştirici ve ağrı kesici ilaçlar ile kas gevşeticiler IV hattı aracılığıyla verilir.

Hastanın doğru pozisyon alması önemlidir. “Koklama” pozisyonu boyun bükülmüş ve baş uzatılmış şekilde ayarlanır. Bu pozisyon hava yolunu açmaya yardımcı olur. Laringoskop bıçağı ağza yerleştirerek dili bastırmak ve epiglotu görselleştirmek için kullanılır. Bu araç ses tellerinin net bir şekilde görülmesini sağlar.

Endotrakeal tüp ses tellerinden soluk borusuna itilir. Tüpün doğru yerleşimi bilateral solunum sesleri dinlenerek ve göğsün simetrik yükselmesi gözlemlenerek kontrol edilir. Ayrıca karbondioksit detektörü ekshale edilen CO2 varlığını doğrulayarak tüpün doğru yerleşimini onaylar. Tüp yerinde sabitlenince manşon bir şırınga kullanılarak şişirilir. Tüm süreç boyunca hastanın oksijenlenmesi ventilasyonu ve hayati belirtileri sürekli olarak izlenir.

Entübasyon Kimler Tarafından Yapılır?

Entübasyon genellikle belirli sağlık uzmanları tarafından gerçekleştirilir. Öncelikle KBB uzmanları yani otolaryngologlar bu işlemi sıklıkla uygularlar. Anatomik anormallikler veya tümörler gibi özel durumlar bu uzmanların devreye girmesini gerektirir. Hava yolu güvenliğini sağlamak amacıyla çeşitli teknikler uygularlar. Entübasyonu gerçekleştirebilen bazı sağlık profesyonelleri şu şekildedir:

KBB uzmanları
Anesteziyologlar
Acil servis doktorları
Yoğun bakım uzmanları

Bu profesyoneller direkt ve indirekt laringoskopi yöntemlerini kullanarak hava yolunu açık tutarlar. Ayrıca bronkoskopi gibi işlemler sırasında da entübasyon yapabilirler. KBB uzmanlarının uzmanlığı özellikle gerekli olduğunda boğaz ve gırtlakta yapısal sorunlar olan hastalarda entübasyon zorluklarına çözüm getirir. Hava yolunu etkileyen ciddi durumlar bu uzmanların müdahalesini kaçınılmaz kılar.

Entübasyon Sırasında Hastanın Bilinci Açık Olur Mu?

Entübasyon sırasında hastalar genellikle bilinçsizdir. Genel anestezi bu süreçte hastaların herhangi bir acı veya rahatsızlık hissetmemelerini sağlar. Ağrıyı kontrol altında tutmak ve hasta konforunu artırmak için gerekli ilaçlar verilir. Ancak tüm senaryolar bu genel kurala uymaz:

Uyanık entübasyon: Bu yöntem özellikle hava yolu yönetiminin zor olduğu durumlar için tercih edilir. İşlem sırasında hastalar hava yolu reflekslerini koruyacak kadar bilinçli tutulur.

Sakinleştiriciler: Hastayı rahatlatmak için kullanılır.
Lokal anestezikler: İşlem yapılan bölgeyi uyuşturur.

Bu durum entübasyonun zorunlu olduğu bazı acil tıbbi durumlar dışında nadiren tercih edilir. Hastanın durumuna göre en uygun yöntem seçilir.

Entübasyon Ne Kadar Sürer?

Entübasyon süresi hastanın sağlık durumuna ve uygulayan ekipmanın yetkinliğine bağlı olarak değişir. Genellikle işlem birkaç dakika içinde tamamlanır. Ancak entübe kalma süresi hastanın ihtiyaçlarına göre farklılık gösterir. Kritik durumlar ve cerrahi müdahaleler sırasında kısa süreli entübasyon yeterli olabilir.

Ameliyat gibi kısa süreli gereksinimler için entübasyon birkaç saat sürebilir.
Akut tıbbi durumlar da benzer kısa süreli entübasyon gerektirir.
Şiddetli solunum yetmezliği gibi durumlar uzun süreli entübasyonu zorunlu kılar.

Uzun süreli ventilasyon gerektiğinde entübe kalma süresi birkaç gün ila haftalar arasında değişebilir. Eğer hastanın durumu daha fazla stabilite ve konfor gerektiriyorsa trakeostomi uygulanabilir. Bu işlem daha uzun süreli mekanik ventilasyon için gerekli olabilecek bir yöntemdir.

Çocuklarda Entübasyon Nasıl Yapılır?

Çocuklarda entübasyon yetişkinlere göre daha zorlayıcıdır çünkü anatomik ve fizyolojik farklar önemli ölçüde değişiklik gösterir. Çocukların hava yolu daha küçük ve dar olduğundan doğru teknik ve ekipman kullanımı oldukça mühimdir. Hava yolu çökmeye yatkın olduğu için krikoid kıkırdak oldukça mühimdir. Bu bölge özellikle küçük çocuklarda hava yolunun en dar noktasını oluşturur. Trakea kısalığı ve şekli nedeniyle entübe tüpün doğru yerleştirilmesi hayati önem taşır. Ayrıca bebeklerin büyük artkafa kemikleri entübasyon sırasında zorluklar yaratabilir. Bu yüzden hava yolu eksenlerinin doğru hizalanması için uygun pozisyonlama gereklidir.

Çocuklarda larinksin konumu daha anterior ve superiordur. Bu durum entübasyon sırasında görüşü zorlaştırabilir. Bu yüzden eksternal laringeal manipülasyon teknikleri kullanılır. Fizyolojik olarak çocuklar yetişkinlere göre daha hızlı bir şekilde oksijen desatürasyonuna uğrayabilir. Bu nedenle etkili preoksijenasyon ve hızlı müdahale önlemleri alınmalıdır.

Anatomik Farklılıklar: