Fonksiyonel Disfoni Neden Olur?

Fonksiyonel disfoni, ses tellerinde yapısal bir bozukluk olmaksızın sesin işlevsel olarak bozulmasıdır. Psikolojik stres, yanlış ses teknikleri ve aşırı kullanım, bu durumun temel nedenleri arasındadır. Ses terapisi ve davranışsal tedavi, iyileşme sürecinde etkili yöntemlerdir.

Fonksiyonel disfoni çoğunlukla stres, kaygı ve duygusal gerilim dönemlerinde ortaya çıkar. Bu psikolojik faktörler, gırtlak kaslarında aşırı gerginliğe neden olur ve ses üretim mekanizmasını olumsuz etkiler. Erken müdahale, kronikleşmeyi önler.

Yanlış nefes kullanımı ve ses tekniği, fonksiyonel disfoni riskini artırır. Özellikle yüksek volümde veya uzun süre konuşma, ses tellerinin işlevini zorlar. Ses eğitimi, doğru nefes teknikleri ve postür desteği tedavinin ayrılmaz parçasıdır.

Fonksiyonel disfoni tedavisinde multidisipliner yaklaşım tercih edilir. Kulak burun boğaz hekimi, ses terapisti ve psikolog iş birliği ile hem fizyolojik hem de psikolojik nedenler hedeflenir. Bu bütüncül yaklaşım, kalıcı iyileşme sağlar.

Fonksiyonel Disfoni Nedir?

Fonksiyonel disfoni, ses tellerinde herhangi bir yapısal bozukluk olmamasına rağmen yanlış veya aşırı ses kullanımı sonucu ortaya çıkan ses bozukluğudur. Öğretmenlik, şarkıcılık gibi yoğun ses kullanımını gerektiren mesleklerde sık görülür. Ses kısıklığı, sesin çabuk yorulması, boğazda gerginlik ve bazen ağrı en sık belirtileridir. Tedavide ses terapisi, doğru nefes ve ses kullanımı teknikleri ile yaşam tarzı düzenlemeleri uygulanır; cerrahiye genellikle gerek duyulmaz.

Disfoniye Yönelik Hekimin Ses Kordların İncelemesinde Önemli Hususlar

Disfoni şikayeti ile başvuran hastalarda hekimin dikkatle gerçekleştirmesi gereken bir inceleme süreci vardır. Bu süreçte, ses tellerinin detaylı bir değerlendirmesi ön planda yer alır. Öncelikle, ses tellerinde ödem yada kızarıklık olup olmadığı gözlemlenmelidir. Kızarıklık yada ödem varlığı, potansiyel bir enfeksiyon veya başka bir sorunun işareti olabilir.

Sağlıklı bir ses teli genellikle açık bir renge sahiptir. Yüzeylerinin pürüzsüz olması gerektiği için, herhangi bir düzensizlik veya lezyon varlığı dikkate alınmalıdır. Ayrıca, ses tellerinin hareket kabiliyeti de önemlidir; normal hareket edemeyen vokal kordlar çeşitli ses problemlerine yol açabilir.

• Ses tellerinin ödemsiz olup olmadığı
• Renklerinin normal (sedefi) olması
• Yüzeylerinin düzgün olması
• Hareketlerinin normal olup olmadığı

Hekim, bu dört temel noktayı değerlendirirken, ses tellerinin yanı sıra çevreleyen anatomik yapıları da incelemelidir. Bu kapsamlı değerlendirme, doğru tanı ve etkili bir tedavi planının belirlenmesinde kritik bir öneme sahiptir.

Disfonilerin Sınıflandırılması

Disfoniler, ses bozuklukları olarak iki ana kategoride incelenir. İlk olarak, sesin kullanımından kaynaklanan ve organik bir patolojiye bağlı olmayan disfoniler fonksiyonel disfoni olarak adlandırılır. Bu durum, özellikle yoğun ses kullanımı gerektiren meslek gruplarında ortaya çıkabilir.

İkincisi, sesi oluşturan yapıların hastalıklarından kaynaklanan ses kısıklıkları, organik disfoni olarak sınıflandırılır. Organik disfonilere neden olan patolojiler arasında nodüller, polipler, kistler ve enfeksiyonlar sayılabilir.

Disfonilerin oluş süresine göre sınıflandırılması:

• Akut Disfoni: Kısa süreli ve genellikle geçici ses kısıklıkları.
• Kronik Disfoni: Uzun süreli ses kısıklıkları, tedavi gerektirebilir.
• Disfonilerin Oluş Şekline Göre Sınıflandırılması:
• Organik Disfoni: Ses yollarında fiziksel bir bozukluktan kaynaklanır.
• Fonksiyonel Disfoni: Fiziksel bir sebep olmaksızın, sesin yanlış kullanımından kaynaklanır.

Fonksiyonel disfoni, genellikle stres veya yanlış ses kullanımı gibi faktörlerden kaynaklanır. Organik disfoni ise daha çok fiziksel hasar veya hastalıklar ile ilişkilendirilir. Her iki disfoni türü de, etkili bir tedavi ve yönetim stratejisi gerektirir.

Organik Nedenlerle Meydana Gelen Disfoniler

Fonksiyonel disfoninin aksine, organik disfoniler ses üretiminde fiziksel bir bozukluğun varlığıyla karakterizedir. Ses kısıklığına yol açan bu durumlar çeşitlilik gösterir. İlk olarak, enfeksiyonlar laringeal dokuları etkileyerek iltihaplanmaya ve ses kısıklığına neden olabilir.

Ayrıca, ses tellerinin sürekli tahrişine yol açan çevresel faktörler de irritasyona sebep olur. Gastroözofageal reflü hastalığı gibi sindirim sisteminden kaynaklanan problemler, laringeal dokular üzerinde zararlı etkiler bırakabilir. Fiziksel travmalar da ses tellerinde hasara yol açabilir.

• İnfeksiyonlar
• İrritasyon
• Reflü
• Travmalar
• Benign laringeal lezyonlar

Bunların yanı sıra, larinksi etkileyen sistemik hastalıklar da ses üretimini bozabilir. Hormonal dengesizlikler, ses tellerinin fonksiyonunu etkileyerek disfoniye yol açabilir. Ses tellerinin hareketini engelleyen çeşitli hastalıklar ve sinir sisteminden kaynaklanan bozukluklar da ses üretiminde sorunlara neden olur. En ciddi durumlardan biri olan larinks kanseri, ses kısıklığının önemli bir nedenidir.

• Larinksi tutan sistemik hastalıklar
• Hormonlara bağlı disfoniler
• Kord vokal hareketlerini bozan hastalıklar
• Santral nedenli disfoniler
• Larinks kanserleri

Bu nedenler, ses bozukluklarının altında yatan organik sebepleri ortaya koyar. Her bir durum, ses kısıklığına yol açabilecek özgül mekanizmaları içerir.

Sıkça Sorulan Sorular

Fonksiyonel Disfoni nedir?

Fonksiyonel disfoni anatomik veya nörolojik sorunlar olmaksızın ses kalitesinde düşüklüğe yol açan bir ses bozukluğudur. Bu durum gırtlak veya ses kutusundaki fonksiyonel zorluklardan kaynaklanır. Fonksiyonel disfoni fonksiyonel ses zorluğu olarak da bilinir ve iki ana türü vardır.

Hipofonksiyonel disfoni ses tellerinin tam olarak kapanmaması sonucu ortaya çıkar. Öte yandan hiperfonksiyonel disfoni gırtlak kaslarının aşırı kullanılmasıyla ilgilidir. Bazen sahte ses kıvrımlarının aktif kullanımı bu duruma eşlik edebilir. Bu ses bozukluğu özellikle 40 yaş üstü kadınlarda daha sık görülür.

Fonksiyonel Disfoni belirtileri nelerdir?

Fonksiyonel disfonide kişi genellikle nefesli ve boğuk bir ses tonuna sahiptir. Ayrıca sesinde kararsızlık gözlemlenir; bu durum konuşma esnasında ses tonunun dalgalanmasına neden olur. Ses yorgunluğu da bu rahatsızlığın belirgin bir özelliğidir.

Kaynakça:

https://www.uofmhealth.org/conditions-treatments/ear-nose-throat/functional-dysphonia

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4671799/

Prof. Dr. Murat Topdağ

KBB ( Kulak Burun Boğaz)  Doktoru Prof. Dr. Murat Topdağ, 1978 yılında Malatya’da doğmuştur. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İngilizce Bölümü’nden mezun olduktan sonra, 2004-2009 yılları arasında Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Anabilim Dalı’nda uzmanlık eğitimini tamamlamıştır. 2017’de Acıbadem Altunizade Hastanesi’nde görev yapmaya başlamıştır.. 2022 yılından itibaren İstanbul Kadıköy’de bulunan kendi kliniği MD ENT İstanbul’da da hastalarına hizmet vermektedir.