Kulak Zarı Deliği ve İltihabı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Timpanik membran perforasyonu yani kulak zarı deliği, dış ve orta kulağı ayıran ince bir yapı olan kulak zarının yırtılmasıdır. Bu durum genellikle akut otitis media sonucunda ortaya çıkar. Erkeklerde daha sık görülür ve her yaş grubundan insanı etkileyebilir. Belirtiler arasında şiddetli ağrı ve işitme kaybı bulunur. Ayrıca tinnitus ve baş dönmesi gibi semptomlar da yaşanabilir. Perforasyonun boyutu ve konumu iyileşme sürecini belirler. Çoğu vakada kulak zarı yırtığı müdahale gerektirmeden kendiliğinden iyileşebilir ve genellikle olumlu bir prognoza sahiptir.

İstanbul’da kulak zarı deliği ameliyatı yapan doktorlardan Prof. Dr. Murat Topdağ’ın hazırladığı içeriği okuyarak kulak zarı deliği ameliyatının riskleri, iyileşme süreci, kulak zarı deliği ameliyatı fiyatları ve ameliyat sonrası dikkat edilmesi gerekenleri öğrenebilirsiniz.

Kulak Zarı Deliği Nedenleri

Timpanik membran perforasyonları kulak zarında oluşan deliklerdir ve birçok faktör bu duruma yol açabilir. En sık rastlanan nedenlerden biri travmadır. Kafa travması veya kulağa direkt darbe alınması zarın yırtılmasına sebep olabilir. Ayrıca kulak zarına yabancı cisim sokulması veya yanlış bir şekilde kulak kiri çıkarma girişimleri de perforasyonlara yol açan iatrojenik faktörler arasında yer alır.

Enfeksiyonlar:

• Akut otitis media
• Aspergillus niger kaynaklı otitis externa

Fiziksel Travmalar:

• Barotravma (dalış veya hava yolculuğu sırasında)
• Ani negatif basınç etkisi
• Gürültü travması
• Kafa travması

Yabancı Cisim veya Yanlış Temizleme Girişimleri:

Ayrıca kulakta tekrarlayan enfeksiyonlar veya daha önce geçirilmiş otitis media ve otitis externa gibi durumlar da risk faktörleri arasındadır. Özellikle tekrarlayan akut otitis media vakaları ve Hemophilus influenzae enfeksiyonları spontan perforasyon riskini artırır. Nadiren yıldırım çarpması gibi olağandışı olaylar da timpanik membranın yırtılmasına neden olabilir. Bu faktörler TM’nin bütünlüğünü bozarak işitme kaybına ve diğer komplikasyonlara yol açabilir.

Kulak Zarı İltihabı: Timpanit

Timpanit kulak zarının bakteriyel veya travmatik sebeplerle iltihaplanması sürecidir. Bu durum zarın normal işlevlerini bozarak işitme kaybına yol açabilir. Kulak zarı dış ortamla orta kulağı ayıran hassas bir yapıdır ve bu yapının iltihaplanması kulakta ağrı ve rahatsızlık hissi yaratır. Ayrıca hastalar sıklıkla işitme azalması şikayetiyle doktora başvururlar. İltihaplanma sonucunda zarın geçirgenliği artar ve bu ses dalgalarının doğru şekilde iletilmemesine neden olur. Dolayısıyla timpanit tedavi edilmezse kalıcı işitme problemlerine sebep olabilir. Tedavi süreci iltihabın nedenine ve şiddetine göre değişiklik gösterir.

Kulak Zarının Temel İşlevleri ve İltihabın Etkileri

Kulak zarı dış kulaktan gelen ses dalgalarını orta kulağa ileten esansiyel bir organ olarak görev yapar. Esnek ve şeffaf bir yapıya sahip bu zar ses dalgalarını alır ve orta kulaktaki kemikçiklere ileterek sesin işlenmesini sağlar. İltihaplandığında ise kulak zarının bu temel işlevleri olumsuz yönde etkilenir. Kulak zarının işlevleri ve iltihabın etkileri şu şekildedir:

• Ses dalgalarını algılar ve mekanik titreşimlere dönüştürür.
• Titreşimleri orta kulağın kemikçiklerine aktarır böylece sesler amplifiye edilir.
• İltihaplanma durumunda zarın esnekliği azalır ve ses dalgaları etkili bir şekilde iletilmez.
• Seslerin bozulması özellikle dil gelişimi aşamasındaki çocuklarda konuşma becerilerini etkileyebilir.
• Kronik iltihaplanma işitme kaybına ve sürekli ağrıya neden olabilir.

Timpanitin Sık Görülen Nedenleri

Timpanitin ortaya çıkışında birkaç etken rol oynar. Öncelikle akut otitis media özellikle çocuklarda sıkça rastlanan bir orta kulak enfeksiyonudur. Çocuklar kısa östaki tüpleri nedeniyle bu enfeksiyona daha yatkındır. Östaki tüplerinin tıkanması sıvının birikmesine ve sonuçta kulak zarının tahriş olmasına yol açar. İkincil olarak travma kulak zarının hassas yapısını kolayca bozabilir. Aşırı derine sokulan herhangi bir yabancı cisim veya darbe zarın yırtılmasına veya iltihaplanmasına neden olabilir.

• Orta Kulak Enfeksiyonları: Akut otitis media çocuklarda östaki tüplerinin kısalığından dolayı yaygındır.
• Travma: Kulak zarına fazla baskı yaparak yaralanmalar meydana gelebilir.
• Büllöz Mirinjit: Bu durum kulak zarında sıvı dolu kabarcıkların oluşumuna neden olan bir enfeksiyondur.
• Yüzücü Kulağı: Otitis externa olarak da bilinir ve aşırı nem nedeniyle mikropların kulak kanalına girmesine izin verir.

Timpanik Membran İltihabı ve İlişkili Semptomlar

Kulak zarının şişmesi çeşitli kulak problemleriyle birlikte gelişir ve bu sorunlar genellikle birbiriyle ilişkilidir. Kulak zarı arkasında sıvı birikintisi zarın gerilmesine ve dolayısıyla ağrıya neden olur. Şişme aşırı basınçtan kaynaklanan bir patlamaya kadar ilerleyebilir. Bu durumda kanlı veya sulu akıntı gözlemlenir. Şişmiş bir kulak zarı tipik olarak işitme kaybı ile sonuçlanır. İşte bu belirtiler:

• Tek veya her iki kulakta hissedilen ağrı
• Kulakta dolgunluk hissi
• Kanlı veya sulu akıntı
• Genellikle geçici olan işitme kaybı
• Ateş olasılığı

Bu semptomlar özellikle küçük çocuklarda huysuzluk uykusuzluk ve sürekli kulak çekme gibi davranışsal tepkilere yol açabilir.

Timpanik Zarın Yırtığı ve Enfeksiyon Teşhisi

Timpanik zar yırtığı ve iltihabı teşhisinde doktorunuz kulak zarı ve içindeki yapıları değerlendirmek amacıyla otoskop adını verdiği özel bir alet kullanır. Bu alet kulak kanalının derinliklerine ulaşabilen ışıklı ve büyüteç özellikli bir cihazdır. İlk olarak doktor kulak kanalındaki herhangi bir anormalliği gözlemleyebilmek için otoskopu dikkatle yerleştirir. Kulak zarının durumunu daha iyi anlayabilmek için hava üfleme yöntemi de uygulanabilir. Bu işlem sırasında:

• Kulak zarının esnekliği ve hareket kabiliyeti test edilir.
• İltihap sıvı birikimi veya irin varlığı kontrol edilir.

Eğer kulak zarı normal şekilde hareket etmiyorsa bu durum orta kulaktaki anormalliklerin bir göstergesi olabilir. İrin ve sıvı birikimi kulak zarının şişmesine neden olur ve bu da zarın normal fonksiyonlarını engeller. Bu teşhis yöntemi tedavi sürecinin doğru şekilde yönlendirilmesi için hayati önem taşır.

Kulak Zarı İltihaplanması için Tedavi Yöntemleri

Kulak zarı sorunlarının tedavisi temel nedenlere göre farklılık gösterir. Orta kulak enfeksiyonu durumunda genellikle ağrıyı yönetmek için asetaminofen veya ibuprofen gibi ağrı kesiciler önerilir. Ayrıca enfeksiyonun kendi kendine iyileşme potansiyeli nedeniyle doktor antibiyotik yazmaktan kaçınabilir.

• Orta kulak enfeksiyonları: Çocuklarda sık görülen bu enfeksiyonlar çoğu zaman kendi kendine geçebilir.
• Tekrarlayan enfeksiyonlar: Küçük tüplerin kulak zarına yerleştirilmesi hava akışını sağlar.

Büllöz miringit enfeksiyonları genellikle antibiyotiklerle tedavi edilir ve ağrı kesicilerle desteklenir. Enfeksiyon kaynaklı kabarcıkların drenajı ağrının hafifletilmesine yardımcı olabilir.

Yüzücü kulağı olarak bilinen dış kulak yolu enfeksiyonları genellikle steroid ve antibiyotik içeren kulak damlaları ile tedavi edilir. Antifungal ilaçlar da kullanılabilir.

Kulak zarına meydana gelen travmatik zararlar çoğunlukla kendi kendine iyileşir. Bu süreçte ağrı kesiciler kullanılarak hastanın rahatlaması sağlanır.

Kulak Zarı Yırtılması Sıklığı

Timpanik membran perforasyonunun yaygınlığı genel olarak kesin olarak bilinmese de sağlık alanında sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bu durum çoğunlukla spontan iyileşme eğilimi gösterdiği için klinik ortamlarda nadiren ciddi müdahaleler gerektirir. Farklı araştırmalar erkeklerin bu sağlık sorununu kadınlardan daha sık yaşadığını belirtmektedir.

Ayrıca yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde TM perforasyonu yaşayan hastaların ortalaması 26.7 yıl olarak saptanmıştır ve bu örneklemin yüzde yirmi beşini çocuklar oluşturur. Bu veriler TM perforasyonunun her yaş grubundan bireyleri etkileyebileceğini gösterir. Bu tür yırtılmaların takibi genel sağlık ve iyileşme süreci açısından önemlidir.

Kulak Zarı Yırtılması Esnasında Meydana Gelen Değişiklikler

Timpanik membran perforasyonu çeşitli nedenlerle meydana gelir ve bu süreçte kulak zarı üzerinde önemli etkilere sahiptir. Barotravma özellikle dalgıçlarda görülür; burada hızlı basınç değişiklikleri membranın yırtılmasına yol açar. Bu durum orta kulaktaki basıncın dış kulak kanalı basıncıyla dengelememesinden kaynaklanır. Yabancı cisim teması ise genellikle kulak temizliği sırasında olur ve zarın doğrudan delinmesine sebep olabilir. Kulak zarının en ince ve en geniş bölgesi olan pars tensa en çok zarar gören kısımdır. Bu bölge şu sebeplerden dolayı yırtılmaya daha yatkındır:

• Künt travma
• Yüksek desibeldeki ses dalgaları

Buna ek olarak otitis media enfeksiyonu da zarın zayıflamasına ve sonuçta yırtılmasına yol açabilir. Enfeksiyon zarın nekroz ve iskemiye uğramasına neden olur. En sık yırtılan bölge merkezi membrandır ve bu yırtıklar genellikle kendiliğinden iyileşme eğilimindedir. Timpanik membranın yırtılması işitme kaybına neden olabilir çünkü zar ses dalgalarını etkili bir şekilde iç kulağa iletemez. Bu durum özellikle zarın geniş bir alanı etkilendiğinde daha belirgindir. Yırtık büyüklüğü ve yerleşimi iyileşme sürecini ve müdahale gerekliliğini belirler.

Kulak Zarı Deliği Belirtileri ve Muayene Yöntemleri

Timpanik membran perforasyonu çeşitli belirtilerle kendini gösterir. Hastalar sıklıkla ani başlayan ağrı ve işitme kaybı rapor eder. Aynı zamanda kanlı otore vertigo ve tinnitus da görülebilir. Bu semptomlar hastanın günlük yaşamını önemli ölçüde etkileyebilir.

• Otore: Bu semptom %81.5 oranında görülür ve kulak akıntısı şeklinde kendini gösterir.
• Otalji: Yani kulak ağrısı hastaların %72.8’inde belirtiler arasındadır.
• Tinnitus: Kulak çınlaması etkilenenlerin %55.7’sinde rapor edilmiştir.

Muayene süreci hastanın durumuna dair kapsamlı bilgi sağlar. İlk olarak otoskopi ile kulak zarının doğrudan görselleştirilmesi gerçekleştirilir. Bu yöntem zarın durumunu ve varsa yırtığın boyutunu belirlemekte önemlidir. İşitme testleri ve vestibüler fonksiyon değerlendirmesi işitme düzeyini ve denge sorunlarını ortaya çıkarır. Son olarak nörolojik muayene ile tinnitus işitme kaybı ve vertigo gibi nörolojik nedenler araştırılır. Bu muayeneler tedavi planının belirlenmesinde ve hastanın sağlık durumunun izlenmesinde temel teşkil eder.

Kulak Zarı Deliğinin Teşhis Yöntemleri

Timpanik membran yırtılmasının tespiti için çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Başlangıçta hastanın şikayetleri ve öyküsü değerlendirilir. Fiziksel muayenede otoskopi ve timpanometri gibi cihazlar yırtığı belirlemede yardımcı olabilir

Kulak Zarı Deliği Tedavi Yaklaşımları ve İyileşme Süreçleri

Tedavi yaklaşımları timpanik membran perforasyonunun nedenine ve şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterir. Perforasyonlar genellikle kendiliğinden iyileşme eğilimindedir dolayısıyla tedavi çoğunlukla destekleyici niteliktedir. Kulak zarının kuru tutulması esastır zira nemli ortamlar enfeksiyon riskini artırır. Şayet perforasyon travmatik bir etki sonucu oluşmuşsa ve özellikle kısa süre içinde iyileşme göstermiyorsa otolaringoloji uzmanına danışmak gerekir.

• Ofloksasin gibi otik damlalar iyileşme sürecini hızlandırabilir ancak bu damlalar büyük perforasyonlar veya işitme üzerindeki etkiler açısından fark yaratmayabilir.
• İki ayı aşkın süredir devam eden perforasyonlar veya belirli bir bölgede (posterosuperior kadranda) yer alanlar için cerrahi müdahale önerilir.
• İşitme kaybı yaşayan hastalar için erken dönemde otolaringoloji ve odyolojiye yönlendirme önem taşır.

Kulak Zarı Deliği İle İlişkili Diğer Olası Durumlar

Timpanik membran perforasyonunun tanısı çoğunlukla basit muayene yöntemleriyle konulabilir. Ancak tedavi sürecinde dikkate alınması gereken başka sağlık sorunları da vardır. Bu durumlar şunlardır:

• Akut orta kulak iltihabı
• Dış kulak yolu iltihabı
• Travmatik otore
• Beyin ve iç kulak tümörleri
• Arka beyin inmeleri
• Ramsay Hunt sendromu
• Kulakta yabancı cisim bulunması
• Auriküler hematom
• Büllöz mirinjit
• Labirentit
• Kolesteatom
• Perilimfatik fistül

Kulak Zarı Deliği Görünümü ve Prognozları

Timpanik membran yırtıkları sıklıkla kendiliğinden iyileşme eğilimi gösterir. Özellikle küçük yırtıkların iyileşme süresi oldukça kısadır. Araştırmalar bu tür yırtıkların üç ila dört hafta içinde kapanma olasılığının yüksek olduğunu belirtmektedir. Altı hafta sonunda iyileşme oranı %90’a ulaşabilir. Yırtığın büyüklüğü ve ikincil enfeksiyonlar iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilir. Bu durumlar şunları içerir:

• Perforasyon boyutu
• İkincil enfeksiyonlar

Büyük veya kronikleşmiş yırtıklar genellikle cerrahi müdahale gerektirir. Cerrahi sonrası takip çok önemlidir çünkü hastaların %7 ile %27 arası tekrar yırtılma riski taşır. Yıllar süren takipler gecikmiş komplikasyonların izlenmesi için zorunludur. Tedavi edilmemiş yırtıkların en büyük riski işitme kaybıdır. Ancak kulak zarı yırtığına bağlı genel mortalite ve morbidite düşük seviyededir. Bu nedenle prognoz genellikle mükemmeldir.

Kulak Zarı Deliği İle İlgili Potansiyel Komplikasyonlar

Kronik otitis media timpanik membran yırtılmasının yol açabileceği önemli bir komplikasyondur. Kronikleşen enfeksiyon iç kulaktaki kemikçiklere zarar vererek işitme kaybına neden olabilir. Ayrıca enfeksiyon yüz siniri felci gibi nörolojik problemlere veya daha ciddi durumlar olan menenjit ve beyin apsesi gibi komplikasyonlara yol açabilir. Şunlar TM yırtılmasının yol açabileceği diğer olası komplikasyonlardır:

• Kalıcı sensörinöral işitme kaybı
• Vertigo gelişimi
• Mastoidit oluşumu
• Kolesteatom gelişimi bu durum orta kulak kemiklerinin hasar görmesine ve sonuç olarak kalıcı işitme kaybına yol açabilir.

Kulak Zarı Deliği Önleme ve Bakım Önerileri

Timpanik membran yırtılması genellikle kasıtsız meydana gelen bir sağlık sorunudur. Bu nedenle hastalar kulaklarını koruma konusunda bilgilendirilmelidir. Kulak temizliği sırasında pamuklu çubuk kullanımının yaratabileceği riskler vurgulanmalıdır. Araştırmalar pamuklu çubukların doğrudan travma ve perforasyona yol açabileceğini göstermektedir. Özellikle geçmişte timpanik membran yırtılması yaşamış hastalar için evde bakım talimatları hayati önem taşır. Bu talimatlar arasında:

• Kulak kanalına yabancı cisim sokmaktan kaçınma
• Kulağı kuru tutma
• Su ile teması minimuma indirme

yer alır. Ayrıca su teması özellikle akut otitis media (AOM) riskini artırabileceği için önemli bir risk faktörüdür. Bu öneriler hastaların komplikasyonları en aza indirgemelerine ve sağlıklarını korumalarına yardımcı olabilir.

Kulak Zarı Deliği: Çok Disiplinli Yaklaşımın Etkileri

Timpanik membran yırtılması tedavisi çok disiplinli bir sağlık ekibinin önemli rol oynadığı karmaşık bir süreçtir. İlk muayene genellikle birinci basamak sağlık hizmetleri veya acil servis tarafından yapılır. Burada temel değerlendirme sonrası hastaların durumuna göre yönlendirmeler gerçekleştirilir. Büyük yırtıklar veya arka konumdaki yaralanmalar için otolaringoloji yani kulak burun boğaz uzmanlarına yönlendirme yapılır. Ayrıca işitme kaybı veya diğer ciddi semptomları olan hastalar için de bu geçiş zorunludur. Otolaringologlar hastanın durumunu daha detaylı değerlendirerek uygun tedavi planını belirlerler. Ekip içinde yer alan diğer uzmanlar şunlardır:

• İşitme uzmanları: İşitme testleri yapar ve sonuçları değerlendirir.
• Enfeksiyon hastalıkları uzmanları: İkincil enfeksiyon risklerini yönetir.
• Fizyoterapistler: Baş dönmesi gibi vestibüler semptomlar için rehabilitasyon sağlar.

Kaynakça:

https://www.healthline.com/health/tympanitis#how-the-tympanic-membrane-works

https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1198743X17300198