Otoskleroz Neden Olur? Tedavisi Nasıldır?

Otoskleroz, orta kulakta üzengi kemiğinin hareketini kısıtlayan anormal kemik büyümesidir. Bu durum iletim tipi işitme kaybına yol açar. Genetik yatkınlık, hormonal değişiklikler ve bazı viral enfeksiyonlar risk faktörleri arasında yer alır.

Hastalığın erken döneminde işitme kaybı genellikle tek kulakta başlar, zamanla iki kulağa ilerleyebilir. Çınlama ve düşük frekanslarda işitme kaybı tipiktir. Odyometri ile tanı konur ve takip yapılır.

Tedavide işitme cihazları, medikal tedaviler ve cerrahi yöntemler uygulanır. Stapedektomi ameliyatı ile üzengi kemiği değiştirilerek işitme fonksiyonu yeniden sağlanabilir. Cerrahi başarı oranı yüksektir.

İleri vakalarda, cerrahiye uygun olmayan hastalarda koklear implant seçeneği değerlendirilir. Düzenli takip ve işitme testleri, tedavi sürecinin başarısı için önemlidir.

Tanım	Otoskleroz, orta kulakta bulunan ve sesin iç kulağa iletilmesini sağlayan üzengi kemiğinin (stapes) anormal kemik büyümesi nedeniyle hareket kabiliyetinin kısıtlanması durumudur. Bu durum, genellikle işitme kaybına yol açar.
Belirtiler	Yavaş ilerleyen işitme kaybı (genellikle her iki kulakta), kulakta çınlama (tinnitus), nadiren baş dönmesi (vertigo), konuşma veya düşük frekanslı seslerin anlaşılmasında zorluk.
Nedenleri	Kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık önemli bir faktördür. Ailesel geçiş gösterir. Hormonal değişiklikler, özellikle hamilelik, durumu tetikleyebilir veya kötüleştirebilir.
Risk Faktörleri	Genetik yatkınlık (ailesinde otoskleroz olan bireyler), kadın olmak (özellikle hamilelik sırasında risk artışı), ırksal yatkınlık (Avrupa kökenlilerde daha yaygın).
Tanı Yöntemleri	Odyometri (işitme testi), timpanometri, yüksek çözünürlüklü BT taraması, hastanın şikayetleri ve işitme kaybının derecesinin değerlendirilmesi.
Evreleme	Genellikle klinik bulgulara göre hafif, orta ve ileri düzey olarak sınıflandırılır. İşitme kaybının şiddeti, hastalığın evresini belirler.
Tedavi Seçenekleri	İşitme cihazları (hafif ve orta düzey vakalarda), cerrahi (stapedektomi veya stapedotomi ile üzengi kemiğinin değiştirilmesi), bazı vakalarda florür tedavisi ile kemik büyümesinin yavaşlatılması.
Komplikasyonlar	İleri düzey işitme kaybı, tinnitusun kötüleşmesi, cerrahi sonrası işitme iyileşmemesi veya kalıcı işitme kaybı, baş dönmesi.
Önleme Yolları	Otoskleroz için bilinen kesin bir önleme yöntemi yoktur; ancak genetik yatkınlığı olan bireylerin düzenli işitme kontrolleri yaptırması erken teşhis açısından önemlidir.
Takip ve Yaşam Tarzı	Düzenli odyolojik değerlendirmeler, işitme cihazı kullanımı, cerrahi tedavi sonrası doktor kontrolleri, işitme sağlığını koruyacak uygun ortamlarda bulunma.

Yazı İçeriği

Otoskleroz Nedir?

Kulak içerisinde işitmede rol oynayan üç küçük kemik bulunur; örs, üzengi ve çekiç adı verilen bu kemiklerde, özellikle de stapes olarak da bilinen üzengi kemiğinde meydana gelen yapısal bozulmalar otoskleroz olarak adlandırılır. Üzengi kemiği, çevre kemiklerle kaynaştığında hareket yetisini kaybetmeye başlar. Kulak içerisindeki kemiklerde meydana gelen bu yapısal değişimler ve fonksiyonel eksilmeler sesin iç kulağa verimli bir şekilde iletilmesini engeller.

Otoskleroz Belirtileri Nelerdir?

Kulaklardan birini ya da her ikisini birden etkisi altına alabilen otoskleroz, çoğunlukla 20’li ve 30’lu yaşlardaki bireylerde işitme sorunlarına neden olabilen bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkar.

Otoskleroz belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

Zaman içerisinde kötüleşen işitme kaybı,
Fısıltıları, düşük veya derin sesleri duymada zorlanma,
Kendi sesi çok yüksek geldiği için sessiz konuşma,
Arka plan gürültüsünde daha kolay duyma,
Kulak çınlaması,
Nadir olsa da denge kaybı.

Otoskleroz Nedenleri Nelerdir?

Otoskleroz sıklıkla orta kulakta yer alan stapes kemiğinin yerinde sabitlenmesi ve titreme yeteneğini kaybetmesi sonucu oluşur. Bu kemik ideal şekilde titreşmediğinde ses iç kulağa efektif bir şekilde iletilemez.

Otoskleroz nedenleri henüz netlik kazanmamıştır. Ancak otoskleroz oluşumuna yol açabilen çeşitli risk faktörleri olduğu kabul edilmektedir. Otoskleroz risk faktörleri şu şekilde özetlenebilir:

Aile öyküsü: ailesinde otoskleroz öyküsü olan kişilerde hastalığın görülme riski artış gösterebilir.
Cinsiyet: Hastalığın kadınlarda görülme riski daha fazladır.
Gebelik: Gebelik döneminde otoskleroz görülme riski artış göstermektedir.
Osteogenezis İmperfekta: Bu genetik bozukluk anormal derecede kırılgan kemiklerle karakterizedir. Osteogenezis imperfektalı kişilerde otoskleroz gelişme riski yüksektir.
Kızamık virüsü: Kızamık virüsünün otoskleroz riskini artırdığına yönelik kanıtlar mevcuttur.

Tüm bu risk faktörleri otoskleroz oluşum ihtimalini artırsa da bazı kişilerde bu nedenlerden hiçbiri yaşanmadan da hastalık görülebilmektedir.

Otoskleroz Nasıl Teşhis Edilir?

Otoskleroz belirtileri yaşandığı takdirde zaman kaybetmeden uzmanlara başvurulması gerekir. Teşhis dahilinde işitme testlerine ve CT taramaya başvurulabilir. İşitme testi ile duyma yetisi değerlendirilebilirken, CT tarama ile koklear sinir veya labirentte hasar olup olmadığı anlaşılabilir.

Otoskleroz Tedavisi Nasıl Yapılır?

Otoskleroz tedavisi, hastanın işitme kaybının derecesine göre planlanabilmektedir. Hastada işitme kaybı hafif düzeydeyse başlangıç aşamasında herhangi bir tedavi seçeneğinin değerlendirilmesi gerekmeyebilir.

İşitme Cihazı Kullanımı

Kulağa iletilen ses miktarını artırması ve işitmenin iyileştirilmesi için işitme yardımı alınmasına dayanan tedavi yöntemidir. Herhangi bir riski bulunmamaktadır. Gelişen tıbbi teknolojilerle birlikte işitme cihazları son derece küçülmüştür ve dışarıdan bakıldığında dikkat çekmezler. Seçilmiş hastalarda son derece konforlu ve efektif bir tedavi yöntemi olarak ön plana çıkar.

Cerrahi Tedavi

İşitme cihazı takmak istemeyenler için stapedektomi adı verilen cerrahinin uygulanması mümkündür. Lokal ya da genel anestezi altında gerçekleştirilebilir. Kulak kanalı içerisinden yapılan kesiden kulak içerisindeki kemiklere ulaşılır. Stapes kemiğinin bir kısmı alınabilir ve yerine implant takılabilir. Operasyonun tamamlanmasının ardından aynı gün taburcu olunması mümkündür.

Seçilmiş hastalarda ilaç tedavisi de uygulanabilir. Bazı çalışmalar kalsiyum, D vitamini ve florür takviyeleri ile hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılabileceğini göstermektedir. Yine de bu sonuçların kesinleşmesi için daha çok çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Bizi İnstagram’da Takip Edin!

Sıkça Sorulan Sorular

Otoskleroz ameliyatı sonrası nelere dikkat edilmeli?

Otoskleroz ameliyatı sonrasında hastanın dikkat etmesi gereken bazı önemli noktalar vardır. Ameliyat edilen kulağa su kaçırmamak için banyo yaparken kulağı vazelinle kaplanmış pamuk ile korumalıdır. Ayrıca hastanın en az iki hafta süreyle burnu şiddetle sümkürmemesi önerilir. Hapşırmak gerektiğinde ise ağız açık şekilde hapşırmak, kulağa baskı yapmamayı sağlar. Bu basit önlemler iyileşme sürecini olumlu yönde destekler.

Otoskleroz hastalığı kimlerde daha fazla görülmektedir?

Otoskleroz hastalığı genellikle kadınlarda daha sık görülür. Ayrıca bu hastalık aile geçmişi olan bireylerde daha yaygındır. Bu durum genetik bir yatkınlık olduğunu düşündürür. Hamilelik süreci yatkın kadınlarda otoskleroz gelişimine zemin hazırlayabilir. Irksal olarak Kafkasyalılar otosklerozun en sık rastlanan grup olduğunu gösterir.

Osteogenezis imperfekta gibi bazı genetik bozukluklar da otoskleroz riskini artırabilir. İçme suyunun florlanmamış olması yatkın kişilerde hastalık riskini yükseltebilir. Kızamık virüsü gibi bazı virüslerin de otoskleroz gelişimine katkı sağladığına dair kanıtlar bulunmaktadır. Son olarak bazı bireyler hiçbir bilinen risk faktörüne sahip olmamalarına rağmen otoskleroz geliştirebilir.

Otoskleroz ameliyatı iki ya da üç kez yapılabilir mi?

Otoskleroz ameliyatı birden fazla kez yapılabilir. Her iki kulağı da etkileyen otoskleroz durumunda cerrahlar genellikle bir kulağı tedavi eder ve iyileşme süresi sonrasında diğer kulağa geçerler. İlk ameliyatın ardından en az altı ay beklenmesi önerilir. Bu süreç hastanın durumuna göre değişkenlik gösterebilir.

İkinci bir ameliyat genellikle ilk operasyonun başarılı olduğu gözlemlendikten sonra planlanır. İlk ameliyattan sonraki bir yıl içinde ikinci bir müdahale önerilebilir. Cerrah hastanın sağlık durumunu ve birinci ameliyatın sonuçlarını dikkate alarak karar verir.

Otoskleroz tedavisinde işitme cihazları ne kadar fayda sağlar?

İşitme cihazları otosklerozun erken evrelerinde ve hafif vakalarında oldukça yararlıdır. Bu cihazlar sesleri yükselterek işitme yeteneğini artırır. Özellikle hastalığın başlangıç döneminde etkili bir çözüm sunar. İşitme kaybının rahatsızlık verdiği durumlarda cihazlar avantaj sağlar.

Ancak ilerleyen otoskleroz durumlarında işitme cihazlarının etkisi sınırlı kalabilir. Dolayısıyla cihazlar hastalığın ilerlemesine engel olamaz. Yine de bu cihazlar günlük yaşamda iletişimi büyük ölçüde iyileştirebilir. Bu nedenle işitme cihazları otoskleroz tedavisinde önemli bir role sahiptir.

Otoskleroz görülme sıklığı nedir?

Bu hastalık özellikle Avrupalı kökenli beyaz nüfus arasında sıklıkla görülmektedir. İstatistiklere göre beyaz yetişkinlerin yaklaşık yüzde onu bu rahatsızlığı geliştirmektedir. Ayrıca beyaz kadınlar erkeklere kıyasla iki kat daha fazla risk altındadır.

Eğer bir kişinin otosklerozlu bir ebeveyni varsa hastalığı geliştirme şansı yüzde 25’tir. Ebeveynlerinden her ikisi de bu duruma sahipse risk yüzde 50’ye yükselir. Bu hastalığın Hint kökenli insanları da etkilediği bilinmektedir. Ancak Afrikalı, Kızılderili ve diğer Asya kökenli popülasyonlarda çok daha az yaygındır.

Kaynakça:

https://www.nidcd.nih.gov/health/otosclerosis

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22033-otosclerosis

Prof. Dr. Murat Topdağ

KBB ( Kulak Burun Boğaz) Doktoru Prof. Dr. Murat Topdağ, 1978 yılında Malatya’da doğmuştur. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İngilizce Bölümü’nden mezun olduktan sonra, 2004-2009 yılları arasında Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Anabilim Dalı’nda uzmanlık eğitimini tamamlamıştır. 2017’de Acıbadem Altunizade Hastanesi’nde görev yapmaya başlamıştır.. 2022 yılından itibaren İstanbul Kadıköy’de bulunan kendi kliniği MD ENT İstanbul’da da hastalarına hizmet vermektedir.