Bademcik Şişmesine Ne İyi Gelir? Nasıl Geçer?

Bademcik şişmesi, genellikle viral veya bakteriyel enfeksiyonlar sonucu ortaya çıkar. Tedavi, altta yatan nedene göre belirlenir ve ağrı ile iltihaplanmayı azaltmaya yöneliktir.

Bakteriyel enfeksiyon kaynaklı bademcik şişmelerinde antibiyotik tedavisi uygulanırken, viral enfeksiyonlarda semptomatik tedavi tercih edilir. Bol sıvı tüketimi ve istirahat önemlidir.

Evde bademcik şişliğini hafifletmek için ılık tuzlu su ile gargara yapmak ve boğazı nemli tutmak faydalıdır. Ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar, rahatsızlığı azaltabilir.

Tekrarlayan bademcik şişmelerinde kronik tonsillit olasılığı değerlendirilmelidir. Gerekli durumlarda bademcik ameliyatı, kalıcı çözüm sağlayabilir.

Bademcik Şişmesini Nasıl Önleyebilirsiniz?

Bademcik şişmesini önlemek için birkaç etkili yöntem bulunmaktadır. Temel olarak iyi hijyen uygulamaları enfekte bireylerle temasın sınırlandırılması ve irritanlardan kaçınma önemlidir. İyi hijyen uygulamaları arasında el yıkama düzenli ve doğru bir şekilde yapılmalıdır. Sabun ve suyun yanı sıra el dezenfektanları da etkili bir alternatif olabilir. Ayrıca yüz bölgesine sık dokunulmaması gerekmektedir. Bu virüs ve bakterilerin solunum sistemine geçişini önleyebilir. İyi ağız hijyeninin korunması da bademcik şişmesini önlemek için kritik bir öneme sahiptir. Bu bağlamda;

• Dişler düzenli olarak fırçalanmalı,
• Diş ipi kullanılmalı,
• Antiseptik gargara yapılmalıdır.

Ayrıca enfekte kişilerle yakın temas kurmaktan kaçınılmalıdır. Eğer hasta biriyle temas kaçınılmazsa maske takılmalı ve el hijyenine dikkat edilmelidir. Sigara içmek ve dumanlı ortamlarda bulunmak boğazı tahriş eder. Bu yüzden;

• Sigara içmekten kaçınılmalı,
• Pasif içicilikten uzak durulmalıdır.

Ev ve iş yerinde hava kalitesini artırmak için hava temizleyiciler kullanılmalı ve iyi bir havalandırma sağlanmalıdır. Bağışıklık sistemi sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersiz ile güçlendirilebilir. Bu diyet;

• Bol meyve,
• Sebze,
• Kepekli tahıllar içermelidir.

Bademcik Şişmesinin Belirtileri Nelerdir?

Bademcik şişmesinin belirtileri enfeksiyonun viral veya bakteriyel oluşuna göre değişkenlik gösterir. Enfeksiyonun kaynağı viral ise belirtiler genellikle daha hafif seyreder. Bu durumda hasta boğaz ağrısı ve hafif ateş gibi semptomlar yaşayabilir. Bademciklerde şişme ile birlikte öksürük ve burun akıntısı gibi soğuk algınlığına benzer belirtiler de görülür.

Bunun yanında Epstein-Barr virüsü kaynaklı iltihaplar daha ağır seyredebilir. Bu tür enfeksiyonlarda bademciklerde ve lenf düğümlerinde daha belirgin bir şişlik meydana gelir.

Eğer bademcik iltihabının sebebi bakteriyel ise belirtiler çok daha şiddetlidir ve çabuk ilerleyebilir. Bu durumda şu belirtiler gözlemlenebilir:

• Yüksek ateş
• Şiddetli boğaz ağrısı
• Bademciklerde kırmızılık ve şişme genellikle beyaz lekeler veya irin oluşumu ile birlikte
• Lenf düğümlerinde şişlik
• Yutma güçlüğü

Bakteriyel kaynaklı bademcik iltihabında ateş ve boğaz ağrısı belirgin şekilde artarken viral enfeksiyonlarda soğuk algınlığına benzer semptomlar daha baskındır.

Kronik Bademcik Şişmesi İçin Cerrahi Seçenekler Nelerdir?

Kronik bademcik iltihabı yaşayan hastalar için cerrahi müdahale sık ve şiddetli semptomları kontrol altına almak adına önemli bir seçenek olarak değerlendirilir. Özellikle belirli kriterlere uyan hastalar için tonsillektomi önerilmektedir. Paradise kriterlerine göre bu şartlar şunlardır:

• Son bir yıl içinde en az yedi kez bademcik iltihabı,
• İki yıl üst üste her yıl en az beş atak,
• Üç yıl üst üste her yıl en az üç atak.

Bu ataklar sırasında hastanın ateş lenf bezi şişmesi ve bademcikler üzerinde iltihap gibi belirgin semptomlar göstermesi gerekmektedir. Ayrıca A grubu beta-hemolitik streptokok enfeksiyonu için yapılan testlerin pozitif çıkması beklenir. Cerrahi müdahale ayrıca sürekli boğaz rahatsızlığı kötü ağız kokusu gibi semptomlar nedeniyle yaşam kalitesi düşük olan hastalarda da düşünülebilir.

Tonsillektomi sonrası iyileşme süreci genellikle iki hafta kadar sürer ve şu semptomlar görülebilir:

• İlk günlerde şiddetli boğaz ağrısı,
• Yutma güçlüğü,
• Hafif ateş,
• Kötü ağız kokusu.

Hastaların iyileşme döneminde dinlenmeleri ve ağız boşluğunu rahatlatıcı soğuk yiyecekler tüketmeleri tavsiye edilir:

• Dondurma,
• Yoğurt.

Ameliyat sonrası nadiren de olsa kanama enfeksiyon gibi komplikasyonlar meydana gelebilir. Ancak bu durumlar genellikle yaygın değildir ve çoğu hasta normal yaşantısına 10 ila 14 gün içinde geri döner. Bu süreçte dikkatli olunması ve doktor önerilerine uyulması iyileşmeyi hızlandırır.

Tedavi Edilmemiş Bademcik Şişmesinin Olası Komplikasyonları Nelerdir?

Tedavi edilmemiş bademcik şişmesinin yol açabileceği olası komplikasyonlar ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. İlk olarak Peritonsiller Apse (PTA) bademciklerin ötesine yayılan bir enfeksiyondur ve şiddetli boğaz ağrısı ile kendini gösterir. PTA aşırı durumlarda nefes alma yollarını tıkayarak ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Ayrıca apse yırtılabilir ve enfeksiyon vücudun diğer bölgelerine sıçrayabilir. Bu durum sepsis ve zatürree gibi hayati tehlike arz eden komplikasyonlara neden olabilir.

İkinci bir komplikasyon Obstrüktif Uyku Apnesi (OSA) olup bademciklerin büyümesiyle uyku sırasında solunumun duraklamasına yol açabilir. Bu durum kronik yorgunluk ve kötü uyku kalitesi gibi yaşam kalitesini düşüren sorunlara yol açar. Ayrıca uzun vadede hipertansiyon ve kalp hastalığı gibi ciddi kardiyovasküler sorunlara neden olabilir.

Üçüncü olarak, Grup A Streptokok neden olduğu bademcik iltihabı tedavi edilmezse, Romatizmal Ateş riski artar. Bu inflamatuar hastalık, kalbi, eklemleri, cildi ve beyni etkileyebilir. En ciddi uzun vadeli sonucu, kalp kapakçıklarında hasara neden olarak kalp yetmezliğine yol açabilir.

• Peritonsiller Apse (PTA): Nefes yolu tıkanıklığı, sepsis ve zatürree
• Obstrüktif Uyku Apnesi (OSA): Kronik yorgunluk, hipertansiyon, kalp hastalıkları
• Romatizmal Ateş: Kalp, eklemler, cilt ve beyin hasarı, kalp yetmezliği riski

Sıkça Sorulan Sorular

Bademcik şişmesinin en yaygın nedenleri nelerdir?

Bademcik şişmesinin en yaygın nedeni viral enfeksiyonlardır ve bu vakaların yaklaşık %70’ini oluşturur. Bakteriyel enfeksiyonlar, özellikle Grup A Streptokok bakterisi, vakaların %15 ila %30’unu oluşturur. Diğer sebepler arasında alerjiler, duman gibi tahriş edici maddeler ve nadiren bademcik kanseri yer alır. Bademcik iltihabı, çocuklar ve ergenlerde daha yaygın olup, bakteriyel enfeksiyonlar 5 ile 15 yaş arasındaki çocuklarda daha sık görülür.

Şişmeyi hafifletmek için evde uygulanabilecek yöntemler nelerdir?

Bademcik şişmesini hafifletmek için evde şu yöntemler uygulanabilir: Sıcak tuzlu su ile gargara yapmak, iltihaplanmayı ve rahatsızlığı azaltabilir. Soğuk yiyecekler, buzlu dondurma gibi, boğazın uyuşmasına yardımcı olarak geçici rahatlama sağlar. Hava nemlendiricisi kullanmak, boğazdaki rahatsızlığı giderebilir. Bal, sıcak çaya eklenerek öksürük ve boğaz tahrişini yatıştırabilir. Ayrıca yeterli dinlenme, vücudun bağışıklık sisteminin çalışmasına destek olur. Eğer semptomlar birkaç gün içinde geçmezse veya kötüleşirse, bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.

Bademcik şişmesi ne zaman cerrahi müdahale gerektirir?

Bademcik şişmesi, belirli durumlarda cerrahi müdahale gerektirebilir. Çocuklar için, Amerikan Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Akademisi, “Paradise kriterleri”ne göre, yılda yedi kez veya ardışık iki yıl boyunca her yıl beş kez, ya da üç yıl boyunca her yıl üç kez tekrarlayan enfeksiyonlar için bademcik alımını önermektedir; her enfeksiyon ateş, boyun lenf bezi şişliği, bademciklerde iltihap veya grup A β-hemolitik streptokok pozitifliği ile karakterize edilmelidir. Ayrıca uyku apnesi ve büyüme geriliği, kötü okul performansı, enürezis ya da davranışsal problemler gibi eşlik eden durumlarla ilişkili şişmiş bademcikler için de cerrahi müdahale gerekebilir. Yetişkinlerde ise, özellikle şiddetli, sık ve yaşam kalitesini etkileyen bademcik iltihapları ve peritonsiller abse gibi komplikasyonlar ile şüpheli malignite durumlarında tonsillektomi önerilmektedir.

Kronik bademcik sorunlarında alınması gereken önlemler nelerdir?

Bademcik şişmesini yönetmek için ağız hijyenine dikkat etmek önemlidir; düzenli diş fırçalama ve diş ipi kullanmak, ağızda bakterilerin çoğalmasını engeller. Sigara dumanı ve hava kirliliği gibi tahriş edici maddelerden kaçınılması, boğazın daha fazla zarar görmesini önler. Bağışıklık sistemini güçlendirmek için dengeli bir beslenme, yeterli uyku ve düzenli egzersiz yapılmalıdır. Bol su içmek ve sıcak tuzlu suyla gargara yapmak, rahatlama sağlayabilir. Eğer bakteriyel enfeksiyon şüphesi varsa, bir sağlık uzmanı antibiyotik reçete edebilir ve antibiyotik tedavisinin tamamlanması önemlidir. Sık tekrarlayan bademcik iltihapları veya ciddi komplikasyonlar durumunda, bademciklerin cerrahi olarak alınması (tonsillektomi) düşünülebilir. Durumun izlenmesi ve komplikasyonların önlenmesi için düzenli doktor kontrolü önerilir.

Şişmiş bademcikler enfeksiyon belirtisi olabilir mi?

Bademcik şişmesi, genellikle enfeksiyonlardan kaynaklanır. Viral enfeksiyonlar, bademcik iltihabının yaklaşık %70’inden sorumludur, bunlar arasında soğuk algınlığı, grip ve Epstein-Barr virüsü bulunmaktadır. Bakteriyel enfeksiyonlar, özellikle Grup A Streptokok bakterisi, vakaların %5 ila %40’ını oluşturur. Bademcik iltihabı, özellikle okul ortamında sık sık mikroplara maruz kalan 5 ila 15 yaş arası çocuklarda yaygındır. Belirtiler arasında boğaz ağrısı, yutkunma güçlüğü, ateş ve şişmiş lenf düğümleri yer alır. Viral enfeksiyonlar genellikle tedavi gerektirmezken, bakteriyel enfeksiyonlar antibiyotik tedavisi ile tedavi edilir. Şiddetli veya tekrarlayan vakalarda bademciklerin alınması düşünülebilir.

Prof. Dr. Murat Topdağ

KBB ( Kulak Burun Boğaz)  Doktoru Prof. Dr. Murat Topdağ, 1978 yılında Malatya’da doğmuştur. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İngilizce Bölümü’nden mezun olduktan sonra, 2004-2009 yılları arasında Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Anabilim Dalı’nda uzmanlık eğitimini tamamlamıştır. 2017’de Acıbadem Altunizade Hastanesi’nde görev yapmaya başlamıştır.. 2022 yılından itibaren İstanbul Kadıköy’de bulunan kendi kliniği MD ENT İstanbul’da da hastalarına hizmet vermektedir.