Ağız Kanseri Ameliyatı Sonrası

Ağız kanseri ameliyatı geçiren bir hasta için yaşamın nasıl şekilleneceği pek çok faktöre bağlıdır. Tedavi sürecinin ardından hastalar, adım adım sağlıklarına kavuşurken karşılaştıkları zorlukları aşmaya çalışırlar.

İyileşme süreci, hastanın fiziksel ve psikolojik durumuna göre değişiklik gösterir. Hastanın sosyal hayata adaptasyonu ve düzenli kontroller, iyileşme sürecinin önemli parçalarıdır. Bu süreçte doktor önerilerinin dikkatle takip edilmesi sağlıklı bir iyileşme için kritik önem taşır.

Yazı İçeriği

İyileşme Süreci

Ağız kanseri ameliyatı sonrasında hasta genellikle birkaç gün ya da hafta hastanede kalır. Bu süreçte:

Nefes almak için boyundaki trakeostomi tüpü,
Mideye sıvı gıdalar için tüp,
Yara drenleri,
İdrar toplamak için mesaneye yerleştirilen tüp gibi çeşitli tüp ve drenlerle desteklenir.

Ameliyat bölgesindeki ağrı, düzenli verilen ağrı kesicilerle kontrol altına alınır. Eğer ameliyat gırtlak, ağız, çene, dil veya boğaza yapıldıysa, hasta başlangıçta konuşmakta zorlanabilir. Alternatif iletişim yöntemleri bu dönemde önem kazanır. Bazı hastalar, geçici bir solunum tüpüyle uyanabilir. Bu, genellikle üç ya da dört gün sonra çıkarılır.

Yüzdeki hissizlik birkaç hafta sonra iyileşse de bazen kalıcı olabilir. Enfeksiyon, kan pıhtıları ve kanama gibi komplikasyon riskleri bulunur. Hastalara enfeksiyon riskini azaltmak için antibiyotik verilir ve herhangi bir komplikasyon belirtisi doktora derhal bildirilmelidir.

Hastaneden taburcu olunduktan sonra hastalar evde özel bakıma ihtiyaç duyar. Kapsamlı bir rekonstrüksiyon yapıldıysa, hastanede kalış süresi bir hafta veya daha fazla sürebilir. İyileşme süreci kademeli olup, birkaç hafta sürebilir. Hastaların kendilerine iyileşmek için zaman tanımaları ve sağlık ekibinin verdiği tüm sonrası bakım talimatlarını takip etmeleri önemlidir.

Beslenme

Ağız kanseri ameliyatının ardından hastaların beslenmesi, iyileşme sürecinde hayati bir öneme sahiptir. Ameliyat sonrası, vücudun iyileşme ve günlük işlevlerini sürdürebilmesi için artan besin ihtiyacı göz önünde bulundurulmalıdır. Bu süreçte, besin değeri yüksek gıdaların tüketilmesi önerilir:

Taze meyve ve sebzeler
Tam tahıllı ekmek ve tahıllar
Yağsız etler; tavuk, hindi veya balık
Az yağlı süt ürünleri

Ameliyattan hemen sonra, bazı hastalar birkaç gün boyunca yemek veya içmek konusunda zorluk yaşayabilirler. Bu durumda, vücut sıvı ihtiyacı damardan verilen sıvılarla karşılanır ve ağzın nemli kalması için buz veya su yudumları kullanılabilir.

Yemeğe başlayabilen hastalar için küçük ve sık sağlıklı öğünler tavsiye edilir. Hastaların kendilerini en iyi hissettikleri zaman diliminde öğünlerin planlanması faydalı olabilir. Güçlü kokular ve sıcak gıdalardan kaçınılmalı, yemekten önce ağzın suyla çalkalanması iyi bir yöntemdir.

Kırmızı et tüketimi zorlaşırsa, alternatif olarak balık, yumurta, peynir gibi yüksek proteinli diğer gıdalar denenmelidir. Bu beslenme önerileri, hastaların daha hızlı iyileşmesine ve tedaviye daha iyi yanıt vermesine olanak tanır.

Kişisel Hijyen

Ağız kanseri ameliyatı sonrasında kişisel hijyen, hastanın iyileşme sürecindeki en önemli adımlardan biridir. Bu dönemde enfeksiyon riskini azaltmak ve cerrahi bölgenin temizlenmesini sağlamak büyük önem taşır.

İlk olarak hastaların ağız hijyenine özel bir dikkat göstermeleri gerekmektedir. Nazik bir şekilde ve ılık su kullanarak dişlerin fırçalanması tavsiye edilir. Buna ek olarak, tuzlu su veya salin solüsyonu ile durulama yapılmalıdır.

İyileşmeyi desteklemek için tuzlu su ile hazırlanan ağız çalkalama suyunun kullanımı şu adımları içerir:

İlk 24 saat sonrasında kullanılmaya başlanır.
Suyun ılık olması ve içine bir kaşık tuz eklenmesi gerekir.
Bu karışım ağızda birkaç dakika tutulmalı ve ardından dışarıya çıkarılmalıdır.
Günlük dört kez tekrarlanması ve 5-7 gün süreyle uygulanması önerilir.

Ağrı, ameliyat sonrasının ilk haftasında normaldir ve ağrı kesiciler ile yönetilebilir. Hastanın genel sağlık durumu ve ameliyatın türüne bağlı olarak iyileşme süreci değişkenlik gösterebilir.

Bu nedenle sağlık ekibi tarafından verilen özel ameliyat sonrası bakım talimatlarına sıkı sıkıya uyulmalıdır. Hastaların, herhangi bir endişe veya soruları olduğunda sağlık hizmeti sağlayıcıları ile iletişime geçmeleri teşvik edilir.

Uyku Pozisyonu

Ağız kanseri ameliyatı sonrasında hastaların iyileşme sürecini hızlandırmak ve rahatsızlığı azaltmak için uyurken bazı önlemler alması gerekmektedir. İlk üç gün boyunca başın kalpten yüksek bir pozisyonda tutulması önerilir. Bu pozisyon, şişliği azaltmaya ve iyileşmeyi teşvik etmeye yardımcı olur. Ayrıca, ameliyat bölgesine baskı uygulanmaması önemlidir.

Ameliyat sonrası, hastaların genellikle birkaç gün sürebilen ve sonra sağlık ekibi tarafından çıkarılan bir trakeostomi veya stoma aracılığıyla nefes aldıkları görülür.
Ağrı yönetimi, iyileşmenin başka bir kritik yönüdür. İlk hafta ağrı normaldir ve ağrıyı yönetmek için ağrı kesiciler verilir.
Herhangi bir rahatsızlık hissedilirse, bu, sağlık ekibine iletilmeli ve ağrı yönetim planı buna göre ayarlanmalıdır.

Ameliyat türüne ve genel sağlık durumuna bağlı olarak iyileşme süreci değişiklik gösterebilir. Kendine iyileşmek için zaman tanımak ve sağlık ekibinin verdiği tüm ameliyat sonrası bakım talimatlarını takip etmek esastır. Soru veya endişeleriniz varsa, sağlık sağlayıcınıza başvurmakta tereddüt etmemelisiniz.

Hamilelik / Cinsellik

Ağız kanseri ameliyatı ve ardından uygulanan tedaviler hem hamilelik hem de cinsellik üzerinde önemli etkilere sahip olabilir. Tedavi sonrası dönemde, hamilelik genellikle anne ve bebek için güvenli kabul edilir.

Kanserin tekrarlama riski, hamilelik sebebiyle artış göstermez. Ancak, tedavi türüne, kanserin evresine, kadının yaşı gibi faktörlere bağlı olarak, bazı kadınlara gebe kalmadan önce belirli bir süre beklemeleri tavsiye edilebilir.

Kimi sağlık uzmanları, kemoterapi sonrasında en az 6 ay beklenmesini önerir çünkü bu süre zarfında zarar görmüş yumurtalar vücuttan atılır.
Diğer yandan, bazıları 2 ile 5 yıl arası beklenmesini önerir, çünkü kanserin ilk yıllarda geri dönme olasılığı daha yüksektir.

Cinsellik söz konusu olduğunda, tedavi sonrası stres ve fiziksel değişiklikler nedeniyle cinsel istekte düşüş yaşanması normaldir. Sarılma, el ele tutuşma, masaj gibi dokunma formları cinsellik olmadan da yakınlık hissi sağlamada yardımcı olabilir.

Hasta, rahat hissettiği her türlü fiziksel temasa açık olmalıdır. Ancak tedavi sırasında oral sekse dikkat edilmelidir. Kemoterapi, tedavi sonrası 48-72 saat süresince tükürük ve menide bulunabilir. Bu süre zarfında açık ağızla öpüşmemeli ve oral seks ya da cinsel ilişki sırasında partnerin maruz kalmaması için kondom kullanılmalıdır.

Spor / İşe Dönüş

Ağız kanseri ameliyatı sonrasında hastaların iyileşme süreci, fiziksel aktivitelerle desteklenmelidir. İlk haftalar çok yorgun hissedilse de her gün biraz daha fazla hareket etmek önemlidir. Bu süreçte ev içinde daha çok yürümek ve zamanla dışarıda yürüyüşlere başlamak, iyileşmeyi hızlandırabilir. İlk üç ay içinde çene, dil, dudaklar ve gırtlak için hareket aralığı egzersizleri yapılması önerilir.

İşe dönüş, ameliyatın türüne ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterir. Çoğu durumda, operasyondan 10-14 gün sonra işe dönüş güvenlidir. Ancak iyileşme süreci zaman alır ve kendinden fazla şey beklememek gerekir. Sağlık ekibi, işe dönüş zamanı konusunda yardımcı olabilir.

İyileşme sürecinde yapılması önerilen fiziksel aktiviteler:

Ev içinde aktif yürüyüş
Dışarıda yapılan yürüyüşler
Çene, dil, dudaklar ve gırtlak için hareket aralığı egzersizleri

İşe geri dönüş planı, esnek çalışma saatleri veya görev değişikliği içerebilir. Finansal durumun nasıl etkileneceği de göz önünde bulundurulmalıdır. İşe dönüş kararı, sağlık sağlayıcıları ve işverenle birlikte, kişinin sağlığı ve esenliği dikkate alınarak yapılmalıdır.

Kaynakça:

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/11184-oral-cancer

https://www.webmd.com/oral-health/oral-cancer